Gizemli Çinli milyarder, düşük maliyetli sohbet robotu DeepSeek’in dünya çapında fırtına estirmesinin akabinde toplumsal medyada “yapay zeka kahramanı” ilan edildi. Pekala tüm dünyanın konuştuğu Liang Wenfeng kim?
Çin’in yeni yapay zeka (AI) asistanı DeepSeek, ChatGPT’yi “ABD’de en çok indirilen uygulama” tahtından indirip teknoloji dünyasında fırtınalar estirdi. Milyarder kurucusu Liang Wenfeng de bir gecede ülkesinde şöhreti yakaladı.
Geçtiğimiz hafta piyasaya sürülen ve rakiplerininkinden çok daha az bütçeyle geliştirildiği söylenen bu sohbet robotu Wall Street’i sarsarken, rakipleri de onu yakalama yarışına girdi.
ABD Başkanı Donald Trump da, bunun, ABD şirketlerine bu yarışta ilerlemek için bir “uyarı” olduğunu söyledi.
‘Patrondan çok bilgisayar kurdu’
DeepSeek, Liang Wenfeng tarafından Aralık 2023’te kuruldu ve birinci büyük ölçekli lisan modelini sonraki yıl piyasaya sürdü.
Çin’in güneyindeki Guangdong’da doğan ve Zhejiang Üniversitesi’nde elektronik bilgi mühendisliği ve bilgisayar bilimi okuyan 40 yaşındaki bu kişi hakkında fazla bir şey bilinmiyor.
Teknoloji alanında yayınlar yapan 36Kr, Liang Wenfeng’den “Patrondan çok bilgisayar kurdu” formunda kelam ediyor.
Nadiren kamuoyunun karşısına çıkan ve röportaj veren Liang, bir anda milletlerarası kamuoyunun ilgi odağı haline geldi.
Ülkenin ikinci en güçlü lideri Li Qiang ile birlikte, kamuoyuna duyurulan teşebbüsçü doruğuna katılmak üzere seçilen tek AI önderiydi. Bu toplantıda, iş beşerlerine “temel teknolojileri aşmak için eforlarını yoğunlaştırmaları” telkin edildi.
Silikon Vadisi’ndeki Amerikalı AI girişimcilerinin bilakis, Liang finans alanında da çalıştı.
Liang, yatırım kararları almak için finansal bilgileri tahlil eden bir yapay zeka kullanan High-Flyer isimli bir hür yatırım fonunun CEO’su.
High-Flyer, 2019 yılında Çin’de 100 milyar yuandan (13 milyon dolar) fazla para toplayan birinci hür yatırım fonu oldu.
Liang, High-Flyer’da yapay zeka ve algoritmalar yoluyla pay senedi fiyatlarını etkileyebilecek gidişatları tanımlayarak bir servet elde etti.
Ekibi, AI çip dizayncısı ve son vakitlerde Wall Street’in gözdesi olan Nvidia üretimi H800 çipleri aracılığıyla, pay senedi ticareti yaparak para kazanma konusunda uzmanlaştı.
Hedef: İnsan düzeyinde zeka
2023’te DeepSeek’i piyasaya sürerek insan düzeyinde zeka geliştirme niyetini duyurdu.
DeepSeek’in araştırma sürecine şahsen dahil olan Liang’ın, özgür yatırım fon ticaretinden elde ettiği geliri, AI konusunda en yetenekli isimlere yüksek maaşlar ödemek için kullandığı söyleniyor.
Şirket, ABD kurumlarından uzmanlar yerine Pekin, Tsinghua ve Beihang üniversiteleri üzere Çin’in en uygun okullarından doktora derecesi almış şahıslarla çalışıyor.
TikTok’un sahibi ByteDance şirketi ile birlikte DeepSeek’in Hangzhou ve Pekin’deki ofislerde çalışan işçisi, Çin’deki AI mühendislerine sunulan en yüksek fiyatı sunmasıyla biliniyor.
Geçtiğimiz yıl lokal basına verdiği bir röportajda çekirdek grubunda “yurt dışına gidip dönen kimse olmadığını” söyledi. “En âlâ yetenekleri kendimiz geliştirmeliyiz” dedi.
Ayrıca Çin’in AI dalının “sonsuza kadar öncüleri takip eden pozisyonunda kalamayacağını” söyledi ve ekledi:
“Çin ve Amerikan yapay zekası ortasında ekseriyetle bir yahut iki yıllık bir boşluk olduğunu söyleriz, lakin gerçek boşluk özgünlük ve taklit ortasındadır. Bu değişmezse, Çin her vakit bir takip eden olacaktır.”
DeepSeek’in yapay zeka modelinin Silikon Vadisi’ndeki birçok kişiyi neden şaşırttığı sorulduğunda ise şöyle yanıt veriyor: “Şaşkınlıkları, bir Çinli şirketin yalnızca bir takipçi değil, bir yenilikçi olarak oyunlarına katılmasından kaynaklanıyor, ki bu birçok Çinli firmanın alışkın olduğu şeydir.”
DeepSeek’in rekabet avantajı
DeepSeek, modeli R1’in mevcut teknoloji ve herkes tarafından fiyatsız olarak kullanılabilen ve paylaşılabilen açık kaynaklı yazılımla geliştirildiğini söylüyor.
Ancak WIRED dergisi, Liang Wenfeng’in hedge fonu High-Flyer’ın, yapay zekanın omurgasını oluşturan GPU yahut grafik sürece üniteleri olarak bilinen çipleri stokladığını bildiriyor. MIT Technology Review, kaç tane satın aldığına dair iddiaları 10.000 ila 50.000 ortasında veriyor.
Bu çipler, kolay soruları yanıtlamaktan karmaşık matematik sorunlarını çözmeye kadar çeşitli insan işlerini yerine getirebilen güçlü yapay zeka modelleri oluşturmak için olmazsa olmazdır.
Eylül 2022’de ABD, bu yüksek güçlü çiplerin Çin’e satışını yasakladı ve Wenfeng bir röportajda bunu “ana zorluk” olarak tanımladı.
Batı’daki önde gelen yapay zeka modelleri varsayımı olarak 16.000 özel çip kullanıyor. DeepSeek ise, 2.000 adet bu çeşit çip ve binlerce düşük kaliteli çip kullanarak AI modeli R1’i eğittiğini söylüyor. Bu da eserini daha ucuz hale getiriyor. Geliştiricilerine nazaran, sohbet robotunun üretimi sırf 5,6 milyon dolara mal oldu. ChatGPT üreticisi OpenAI ise geçen yıl 5 milyar dolar harcadı.
ABD’li teknoloji milyarderi Elon Musk da dahil olmak üzere kimi bireyler, şirketin kısıtlamalar göz önüne alındığında gerçekte kaç tane gelişmiş çip kullandığını açıklayamayacağını savunarak bu iddiayı sorguluyor.
Ancak uzmanlar, Washington’un yasağının Çin’in AI sanayisine hem zorluk hem de fırsatlar getirdiğini söylüyor.
Sidney Teknoloji Üniversitesi’nden Marina Zhang, bunun “DeepSeek üzere Çinli şirketleri yenilik yapmaya zorladığını” ve böylelikle daha azıyla daha fazlasını yapabileceklerini söylüyor:
“Bu kısıtlamalar zorluklar yaratırken, tıpkı vakitte yaratıcılığı ve dayanıklılığı teşvik ederek Çin’in teknolojik bağımsızlığa ulaşma istikametindeki daha geniş siyaset maksatlarıyla uyumlu hale getirdi.”
Dünyanın en büyük ikinci iktisadı, elektrikli araçlara ve güneş panellerine güç veren pillerden AI’ya kadar teknolojiye büyük yatırımlar yaptı.
Çin’i bir teknoloji muhteşem gücüne dönüştürmek uzun vakittir Lider Şi Cinping’in isteğiydi, bu nedenle Washington’un kısıtlamaları Pekin’in de karşı karşıya kaldığı bir zorluktu.
Farklı görüşler
DeepSeek piyasaya sürüldükten sonra büyük teknoloji paylarında büyük bir düşüş yaşandı.
Nvidia payları 27 Ocak Pazartesi günü ABD piyasaları kapandığında yüzde 17 düştü. Bloomberg’e nazaran, ABD borsa tarihinin en büyük düşüşü olan 600 milyar dolarlık bir piyasa bedeli kaybı yaşandı.
Girişim sermayedarı Marc Andreessen, 26 Ocak Pazar günü X üzerinden, uzay yarışını başlatan uyduya atıfta bulunarak DeepSeek-R1’i “yapay zekanın Sputnik anı” olarak tanımladı.
Ancak Çin menşeli uygulama birçok şahısta telaşa yol açtı.
Analist Yine Munster, BBC’ye DeepSeek’in finansal açıklamalarıyla ilgili, “Gerçeğin hala bilinmediğini düşündüğünü” söyledi. Teşebbüsün sübvanse edilip edilmediğini yahut bildirilen sayılarının hakikat olup olmadığını sorguladığını belirtti:
“Sohbet robotu şaşırtan derecede uygun, bu da inanmayı zorlaştırıyor”.
Avustralya Bilim Bakanı Ed Husic de, güvenlik tasalarına işaret etti. ABC’ye, “Kalite, tüketici tercihleri, data ve zımnilik idaresi konusunda cevaplanması gereken birçok soru var” dedi. İhtiyatlı olunması gerektiğini vurguladı.
Geçtiğimiz hafta, OpenAI CEO’su Sam Altman ve Oracle CEO’su Larry Ellison, ABD Başkanı Donald Trump’a katılarak, yapay zeka altyapısı için 500 milyar dolara kadar özel yatırım vadeden ortak teşebbüs Stargate’i duyurdu. Teksas ve etrafındaki bilgi merkezleri ve 100.000 yeni iş vadedildi.
Ancak birtakım uzmanlar DeepSeek’in ani çıkışının, Amerika’nın yapay zeka hakimiyetinin geleceği ve ABD şirketlerinin planladığı yatırımların ölçeği hakkında sorular ortaya çıkarabileceğine inanıyor.