Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, “Uçuş operasyonlarında yerli ve ulusal olarak geliştirdiğimiz yazılım ve cihazlarımızı kullanıyoruz.” dedi.
Uraloğlu, Antalya’nın Serik ilçesi Belek Turizm Merkezi’ndeki bir otelde yapay zeka teknolojilerinin havacılık dalındaki tesirlerini pahalandırmak emeliyle düzenlenen AI In The Sky: A Unified Approach with ICAO (Gökyüzünde Yapay Zeka: ICAO ile Birleşik Bir Yaklaşım) aktifliğinin açılışında yaptığı konuşmada, Türkiye’nin 4 saat uçuş müddetiyle 1,5 milyar insanın yaşadığı lokasyona sahip olduğunu belirtti.
Uraloğlu, Türkiye’nin 4 saatlik uçuş ile 51,2 trilyon dolar gayrisafi ulusal hasılaya sahip 67 ülkenin merkezinde avantajlı ve harika bir lokasyona sahip olduğu bilgisini paylaştı.
Türkiye’nin bu avantajlı pozisyonunun potansiyelini en üst seviyeye çıkarmak için havacılık alanında çok büyük yatırımlar gerçekleştirdiklerini belirten Uraloğlu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde “Dünyada ulaşamadığımız hiçbir nokta kalmayacak” maksadıyla hareket ederek Türkiye’yi dünyanın en geniş uçuş ağına sahip ülkelerinden birine dönüştürdüklerini söz etti.
İç çizgilerde 58 noktaya, dış sınırlarda ise 131 ülkede 347 farklı noktaya hava yolu ile ulaştıklarını lisana getiren Uraloğlu, Türk Hava Yolları’nın, gelecek aylarda İstanbul-Sao Paolo- Santiago ve İstanbul-Kuala Lumpur-Sydney sınırlarında yeni seferlere başlayacağını vurguladı.
Türkiye’nin yolcu sayısının bu yıl sonunda 236 milyonun, 2025 yılında da 250 milyonun üstüne çıkacağını öngördüklerini aktaran Uraloğlu, son 22 yılda 32 yeni havalimanı inşa ettiklerini kaydetti.
Havacılık dalının, globalleşmenin en kıymetli aktörlerinden olduğuna dikkati çeken Uraloğlu, “Havacılığın, bir ulaşım modu olmaktan öte ülkelerin ekonomik ve kültürel gelişiminde değerli bir rol oynayan ve hudutları aşan bir köprü olduğunu hepimiz çok âlâ biliyoruz. Bu kesim, teknolojinin süratle geliştiği bir çağda, daima dönüşüme uğramakta ve rekabet de buna paralel olarak artmaktadır.
Genç, çağdaş ve verimli uçak filolarına sahip olmak, havayollarının rekabette bir adım öne geçmesini sağlayan en değerli faktörlerden biridir.” diye konuştu.
“Havacılıkta yapay zeka ve büyük bilgi teknolojilerini kıymetlendirmek zorundayız”
Kalıcı rekabet için daima olarak yenilikçi tahliller üretmek zorunda olduklarına işaret eden Uraloğlu, “Havacılıkta yapay zeka ve büyük data teknolojilerini kıymetlendirmek zorundayız. Esasen dijital teknolojilerin en çok uygulamaya geçtiği ve kullanımının daima arttığı bölüm havacılık dalı olmuştur. Birinci otomatik bagaj sıralama sistemleri 1990’larda ortaya çıkmış, 2000’li yılların başından bu yana, e-biletler kağıt biletlerin yerini alırken, biniş kartları taşınabilir ortama taşındı. Gerçek vakitli bagaj takipleri uygulanmaya başladı.” tabirini kullandı.
Yapay zekanın bugün geldiği noktanın havacılık kesimini derinden etkilediğini anlatan Uraloğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Yapay zekanın havacılığa getirdiği en büyük değişimlerden biri olan otonom uçuş sistemleri sayesinde pilot yanılgıları minimuma indirildi. Havacılık kesimindeki tüm şirketler yapay zeka dayanaklı sistemlerle işletme maliyetlerini ve genel masraflarını düşürebiliyorlar. Bunun üzerinde çalışan birçok firma var. Yani aslında yapay zeka konusunda yapay olan hiçbir şey yok. Çok somut, başarılı ve olumlu katkıları olduğunu görüyoruz. Yapay zeka sayesinde uçakların bakım süreçleri optimize edilecek, mümkün arızalar evvelce tespit edilecek. Büyük data tahlili ile hava trafiği idaresi daha verimli hale getirilecek ve kazaların önüne geçilecektir. Yeniden büyük bilgi tahlili ile yolcu davranışları tahlil edilerek, daha şahsileştirilmiş hizmetler sunulacaktır.”
Uraloğlu, yapay zeka takviyeli bakım sistemleri sayesinde de uçakların ömrünün uzatılacağını ve bakım maliyetlerinin düşürüleceğinin altını çizerek, yapay zeka ve büyük bilgi sayesinde hava trafiği idaresinin daha etraf dostu hale getirileceğini, emisyonların azaltılacağını ve sürdürülebilir bir havacılık bölümü inşa edileceğini kaydetti.
“İRADE” yazılımı Dalaman Havalimanı’nda kullanılmaya başlanacak
Yapay zeka ve büyük data teknolojilerinin havacılık kesimi için büyük bir dönüm noktası olduğuna inandığına değinen Uraloğlu, şöyle devam etti:
“Bu teknolojilere yatırım yapmanın da global rekabette daha güçlü bir pozisyona gelmemiz açısından ülkelerimize katkı sağlayacağını düşünüyorum. Siber güvenlik noktasında en çok ehemmiyet verdiğimiz konu yazılımdan aygıt üretimine yerlilik ve milliliktir. Büsbütün yerli ve ulusal olarak geliştirdiğimiz ‘Avcı, Azad, Kasırga, Atmaca ve Kule’ isimli yapay zeka uygulamalarımız ile ülkemizin siber güvenliğini sağlıyoruz. Uçuş operasyonlarında yerli ve ulusal olarak geliştirdiğimiz yazılım ve cihazlarımızı kullanıyoruz. Örneğin interaktif radar tahlil ve veri ekranımız kısa ismiyle ‘İRADE’ ile ilgili havalimanına ilişkin yeni meteorolojik datalar, atış bilgisi, notamlar, aip ve radar imajlarını tek ekranda toplayıp kullanıcıya sunan bir sistem kurduk. İrade yazılımını, İstanbul Atatürk ve Çukurova havalimanlarında kullanmaya başlayarak havacılık alanında yeni bir devri başlattık. Birinci yerli ve ulusal hava trafik görüntüleme yazılımımız sayesinde dışa bağımlılıktan kurtularak yerli teknoloji eserlerinin önünü açtık. Önümüzdeki günlerde Dalaman Havalimanı’nda kullanmaya başlayacağız.”
Uraloğlu, Türkiye’nin birinci yerli ve ulusal sivil nezaret radarı “MGR”yi de Gaziantep Havalimanı’na kurduklarını ve aralık ayında etkinleştirerek kullanmaya başlayacaklarını belirtti.
Hava trafik idaresi alanında yerli ve ulusal imkanlarla geliştirilen çok maksatlı radar ekranı “Çare” sistemini de gerçek vakitli uçuş bilgilerini harita üzerinde sergileyerek, hava trafiğinin aktif bir biçimde yönetilmesini sağladıklarını anlatan Uraloğlu, sistemin Türkiye’de 40’dan fazla havalimanında hizmet verdiğini, ayrıyeten Azerbaycan’da da hizmete başladığını vurguladı.
Uraloğlu, Fod tespit radarı, kuş tespit radarı, uçuş bilgi sistemi, Ais portal uygulaması, uçuş izle uygulaması, öngörüsel siber akın tedbire sistemi, coğrafik tabancı dijital bilgi platformu yazılımı, dijital atış sistemi üzere uçuş operasyonlarında kullandıkları yerli ve ulusal teknolojilerle yenilikçi adımlar atmaya devam ettiklerini lisana getirdi.
“Modelimiz tıpkı vakitte insan yanlışını minimize ediyor”
Sivil havacılık alanında dijitalleşme odağında “Kurumsal Dönüşüm Modeli (KDM)” isimli yeni bir sivil havacılık modeli oluşturduklarına dikkati çeken Uraloğlu, şunları kaydetti:
“Bu model yalnızca emniyet ve verimlilik sağlamakla kalmıyor kesimde sürdürülebilir bir dönüşümü ileri teknolojilerle desteklenen bir altyapı aracılığıyla mümkün kılıyor. Bir havacılık otoritesinin gereksinim duyabileceği tüm dijital altyapıyı, yapay zeka ve büyük bilgi ile birleştirerek sunuyor. ICAO regülasyonlarına uygun formda geliştirilen bu sistemde eğitimler şeffaf, takip edilebilir ve bağımsız bir ölçüm sistemine dayanıyor. Böylelikle hem eğitimin kalitesi artıyor, hem de iştirakçiler için çok daha aktif bir öğrenme ortamı sağlanıyor. Modelimiz birebir vakitte insan yanılgısını minimize ediyor. Modelimiz proaktif ve dinamik bir iş süreci idaresi de sağlamaktadır. Büyük data altyapısı, gerçek vakitli tahlillerle, potansiyel risklerin evvelden tespit edilmesine imkan tanıyor.”
Dijitalleşme ve data entegrasyonunun en somut örneklerinden birinin de OLS/CNS yazılımları olduğuna değinen Uraloğlu, yazılımın havaalanı etrafında emniyeti sağlamak için mani kısıtlama yüzeyleri ve yapı kısıtlama alanları haritalarının hazırlanmasını hızlandırdığını ve yüksek doğrulukla sonuçlar sunduğunu aktardı.
İHA takip ve trafik idare sisteminin hava trafiğinde bilgi odaklı karar almayı sağladığını söyleyen Uraloğlu, “Otonom ticari nakliyecilik ve drone kullanımı süreçlerini hızlandırarak, operasyonel verimliliği üst düzeye çıkartıyor. Dinamik dronebanlar, şehirlerarası otonom İHA uçuşları ve uçuş kayıtlarının gerçek vakitli olarak izlenebilmesi sayesinde güvenlik en üst seviyede sağlanıyor.” sözünü kullandı.
Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) Genel Sekreteri Juan Carlos Salazar’ın da katıldığı aktiflik, 14 Kasım’da sona erecek.