Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar, kahverengi kokarcanın fındık ve öbür ziraî eserlere verdiği ziyanları ve yapılması gerekenleri kıymetlendirdi. Bayraktar, “Kahverengi kokarca zararlısı stratejik kıymete sahip fındıkta son yılların en değerli sorunu haline geldi” dedi.
TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, kahverengi kokarcanın fındık ve öbür ziraî eserlere verdiği ziyanları kıymetlendirdi. “Dünya fındık üretiminden aldığımız hisse giderek azalsa da ülkemiz dünya fındık üretiminin yüzde 64’ünü gerçekleştirerek hala liderliğini sürdürüyor” diyen TZOB Genel Başkanı Bayraktar, açıklamasını şöyle sürdürdü:
“Fındık eserinde dünyada monopol pozisyonundayız. Ürettiğimiz fındığın yüzde 85’ini ihraç ederek global fındık ihracatının yüzde 50’sini karşılıyoruz. Bu durum ülkemizi dünya fındık üretiminde ve ihracatında birinci sıralara taşıyor. Lakin üreticilerimizin zahmeti bitmiyor.
Kahverengi kokarca zararlısı stratejik kıymete sahip fındıkta son yılların en kıymetli sorunu haline geldi. 2017 yılında Gürcistan’dan yayılarak Borçka ilçesinde görülen kahverengi kokarca zararlısı bugün tüm Karadeniz bölgesinde ziraî üretimi tehdit ediyor.
Yeşil aksama sahip 300’den fazla esere ziyan veren bu ziyanlı geçim kaynağı fındık olan çiftçilerimizin gelirini direkt etkilemeye başladı. Dünyada muadili olmayan ve global pazarda eşsiz bir pozisyona sahip olan Türk fındığının geleceği bu zararlının denetim altına alınmaması halinde tehlikeye girecektir. Bu durumdan yalnızca üreticilerimiz değil sanayicilerimiz, ihracatçılarımız velhasıl ülke ekonomimiz etkilenecek, ağır bir bedel ödeyecektir.”
“Kahverengi kokarcanın verdiği ziyan üreticilerimizi mağdur ediyor. Piyasada üretici fiyatları aşağı çekildi”
TZOB Genel Başkanı Bayraktar şöyle devam etti:
“2017 yılından buyana Tarım ve Orman Bakanlığımız, Birliğimiz ve Odalarımız başta olmak üzere öteki dal temsilcileri tarafından her türlü ihtar yapılıyor olmasına karşın tehlikenin ciddiyeti tam manasıyla kavranmadı ve ülkemiz büyük bir felaket ile karşı karşıya kaldı.
Geçen yıl kahverengi kokarcanın fındığa verdiği ziyan yüzde 25’i buldu. Randımanın yanında randımanı da düşürdüğü için giderek artan zararın boyutları üreticilerimizi mağdur ediyor. Bu zararlının neden olduğu kayıplar nedeniyle bu yıl randımanda yüzde 30-35 oranında düşüşün yanı sıra küflü ve çürük oranlarında da yüzde 40’a varan oranda artış oldu. Bu kayıplar nedeniyle pek çok üreticimiz fındığını satamadı.
Tedbir alınmadığında kahverengi kokarcanın vereceği zararın yüzde 50 ila 75 ortasında olacağı varsayım ediliyor. Bu durum 2 milyar doların üzerinde ihracat geliri sağlayan fındık bölümünde telafisi imkansız ziyanlara yol açabilir.
Rekolte düşük olmasına karşın kokarca zararlısı mazeret edilerek fındık alım fiyatları düşürülüyor. Piyasada teşekkül eden fiyatlar Toprak Mahsulleri Ofisinin açıkladığı fındık fiyatının çok altındadır.”
“Kahverengi kokarca ekonomik tehdit haline geldi”
“Kahverengi kokarca sadece ziraî üretimi değil, birebir vakitte Türk tarımının ekonomik istikrarını da tehdit eder hale geldi” diyen Bayraktar şunları kaydetti:
“Nisan ayında kışladıkları yerden çıkarak yayılan bu ziyanlı karanfil oluşumundan başlayarak fındığa ziyan veriyor, çürümeye ve dökülmelere neden oluyor.
Hasat basamağına kadar yaptığı ziyanlar ile fındıkta iç çürüklüğüne, tadında acımaya, küflenmeye ve depolamada firenin artmasına kadar pek çok ekonomik kayba neden oluyor.
Giderek yayılan bu istilacı tıp yok edilmediği takdirde önümüzdeki yıllarda ülkemiz geneline yayılarak fındık ve başka ziraî eserlere daha fazla ziyan verecektir.
Turunçgil uzun antenli böceği ve kahverengi kokarcanın neden olduğu zararın telafisi gayesiyle üreticilerimize tazminat ödenmesi maksadıyla 2019 yılında Bakanlık nezdinde talepte bulunduk. Talebimiz dikkate alınarak turunçgil uzun antenli böceği için Bitki Karantinası Tazminat Dayanağı çiftçilerimize sağlandı. Kahverengi kokarca için de bahçe ilaç takviyesi ve feromon tuzak dayanağı verilmelidir.
Kahverengi kokarca zararlısına karşı Tarım ve Orman Bakanlığı, Birliğimizin de dahil olduğu 2023-2025 yıllarını kapsayan Kahverengi Kokarca Hareket Planı hazırlayarak uygulamaya koydu. Aksiyon planı kapsamında zararlıyla uğraş için Tarım ve Orman Bakanlığı ve bölgedeki Ziraat Odaları başta olmak üzere Karadeniz bölgesindeki borsalar, üniversiteler fındıkla alakalı kurum ve kuruluşlar seferber oldu.
Bölgedeki Ziraat Odalarımız, Tarım ve Orman il/ilçe müdürlükleri ile koordineli bir biçimde yayılım alanlarını belirlemek için 3 bin 500’e yakın feromon tuzak dağıtıldı. Bu tuzaklar makul aralıklarla denetim edilerek zararlının yayılımı denetim altına alınmaya çalışılıyor. Son olarak Tarım ve Orman Bakanlığı mücadele için faydalı böcek olan samuray arısının üretimini gerçekleştirerek tabiata salınımını sağladı. Bugüne kadar 35 vilayette 207 bin 286 samuray arısı üretimi yapılarak salım yapıldı. Samuray arısı üretimi artırılarak daha fazla alana salımı yapılmalıdır.”
Tarımsal üretimde kullanılan girdilerdeki yüksek artışlar üreticileri zorlarken bir de kahverengi kokarca ile çabanın eklenmesinin fındık üretiminin sürdürülebilirliğinin önünde mahzur oluşturduğunu vurgulayan Bayraktar, “Bölge genelinde coğrafik koşulların sıkıntı olması üreticilerimizin kendi imkanlarıyla ilaçlı gayret yapmasına pürüz oluyor. Ziyanlı ile gayrette ilaç temini ve uygulanmasında başka kurumların yanında belediyelerin de maddi ve ekipman takviyesi çok önemlidir” tabirini kullandı.
“Kahverengi kokarca yalnızca fındıkta değil 300’den fazla eserde ziyan yapıyor”
Bayraktar şu bilgileri verdi:
“Sadece Karadeniz bölgesinde değil ülkemizin birçok bölgesinde meyve, zerzevat üretimini tehdit eden, 300’den fazla bitki çeşidine ziyan veren kahverengi kokarca, başta fındık olmak üzere elma, armut, turunçgiller, şeftali, ceviz, Trabzon hurması, mısır, fasulye, domates, biber, patlıcan ve gibisi eserlere hatta orman ağaçlarında da ziyana yol açıyor. Bu ziyanlı ile gayrette tüm kurum ve kuruluşlar gereken dayanağı vererek bu sorunun tahliline katkı sağlamalıdır.
Zararlı ile gayrette yaşanan başka bir dert ise bölgedeki fındık bahçe sahiplerinin bir kısmının öteki vilayetlerde yaşamakta olup hasattan hasada bölgeye gelmesidir. Bu durum zararlının tarım alanları dışında boş mesken, ahır ve gibisi yerlerde toplu olarak kışlaması nedeniyle bu alanlarda yapılacak topyekün ilaçlı gayrette zaafiyete yol açıyor. Uğraşta bu konu da gözden kaçırılmamalıdır.”
“Kahverengi kokarca yok olana kadar bu gayret devam etmeli”
“Kahverengi kokarca ile uğraşta üreticilere yapılan bilinçlendirme çalışmaları bu ziyanlı yok olana kadar tüm kurum ve kuruluşlar tarafından kesintisiz sürdürülmelidir” ikazını yapan Bayraktar, şunları kaydetti:
“Bu hususta Vilayet ve ilçe Ziraat Odalarımız yıl boyunca bilgilendirme faaliyetlerini devam ettirmektedir.
Sadece üreticilerimiz değil bölge insanımız da konutunda, deposunda, samanlığında ve gibisi yerlerde bu zararlıyı gördüklerinde imha etmelidir.
Nisan ayına kadar meskenlerde, depolarda, samanlıklarda kışlayan bu ziyanlı havaların ısınmasıyla birlikte ziraî alanlara yayılarak önümüzdeki dönem da üretimi tehdit edecektir. Bu sebeple özelikle kış aylarında köylerde boş bırakılan bu yerler denetim edilmeli, bu ziyanlı böcek ile karşılaşılması halinde Tarım ve Orman il/ ilçe Müdürlükleri yahut Belediyelerle irtibata geçilerek imha edilmeleri sağlanmalıdır.
Kahverengi kokarcanın hareketli olduğu Nisan ayı sonu ve Mayıs ayında Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ruhsatlandırdığı ruhsatlı bitki müdafaa eserleri ile ziraî alanlarda ilaçlı çaba yapılmalıdır.
Kimyasal gayretin yanında etrafa ziyan vermemek ismine biyolojik gayret daha da değer kazanıyor. Bu nedenle biyolojik ve biyoteknik gayrette Bakanlık daha fazla inisiyatif almalıdır.
Kokarcadan ziyan gören üreticilerimizin Ziraat Bankalarına ve Tarım Kredi Kooperatiflerine olan borçları faizsiz yahut çok düşük faizle uzun vadede ödenmesi sağlanmalı, tekrar kredi kullanabilmelerinin önü açılmalıdır.
İlgili kurum ve kuruluşların çiftçilerimizle el ele vererek bu zararlıya karşı çabasının muvaffakiyete ulaşması en büyük dileğimizdir.” – ANKARA