Suriye’de yeni oluşan hükümetin Geçiş Dönemi Devlet Başkanı Ahmed eş-Şera, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın davetlisi olarak bugün Ankara’ya gidiyor.
Eş-Şera, Suudi Arabistan’dan sonra ikinci yurt dışı ziyaret olarak Türkiye’yi seçerek Ankara ile bağlara verdiği ehemmiyeti gösteriyor.
İki ülke ortasında yapılacak en üst seviye temaslarda, Suriye’de yeni siyasi devrin şekillendirilmesi, güvenlik mevzularında yapılacak işbirliği üzere mevzuların ele alınması bekleniyor.
Eş-Şera’nın ziyareti İletişim Başkanı Fahrettin Altun tarafından açıklandı.
Erdoğan ve eş-Şera’nın Suriye’deki son gelişmeleri ele alacaklarını belirten Altun, ülkedeki ekonomik toparlanma, sürdürülebilir istikrar ve güvenliğin tesisi için iki ülke tarafından atılacak ortak adımların değerlendirileceğini kaydetti.
Görüşmelerde Suriye geçiş devri idaresine ve halkına Türkiye’nin sağlayabileceği takviyelerin ele alınacağını belirten Altun, “Suriye’nin özgürlüğüne kavuşması sonrası tekrar tesis edilen Türkiye-Suriye münasebetlerinin Sayın Ahmed Şara ve heyetinin ziyaretiyle güçleneceğine ve boyut kazanacağına inanıyoruz,” tabirlerini kullandı.
Heyet Tahrir eş- Şam (HTS) lideri olarak muhalif grupların 26 Kasım 2024’te başlattığı ve 8 Aralık 2024’te Beşar Esad’ın Suriye’den kaçmasıyla sonuçlanan saldırıyı yöneten eş-Şera, 29 Ocak’ta ülkenin geçiş dönemi Devlet Başkanı olarak atandı.
Eş-Şera, resmi unvanıyla birinci yurt dışı ziyaretini 2 Şubat’ta Suudi Arabistan’a yaptı. Suriye’nin yeni önderinin ikinci ziyaret olarak Türkiye’yi seçmesinin sembolik ve tarihi kıymetine dikkat çekiliyor.
Türkiye, 2011’de başlayan Suriye iç savaşında muhalif kümelere en büyük dayanağı veren birkaç ülke ortasında görülüyor.
Esad idarenin devrilmesinin ardından Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve MIT Lideri İbrahim Kalın, Şam’a ziyaretler düzenlemiş ve geçiş devrinde Türkiye’nin dayanak vereceği alanlarda hangi adımların atılacağını ele almışlardı.
Ankara’dan uzman desteği
Ankara’da yapılacak temaslarda öncelikli olarak yeni kurulacak siyasi sistemin ana ögelerinin ele alınması ve bu hususta Türkiye’nin verebileceği dayanağın görüşülmesi bekleniyor.
Suriye Arap Cumhuriyeti ismi altında varlığını sürdürecek olan ülkenin toprak bütünlüğü ve siyasi birliğinin korunması, üniter yapısının devam etmesi ele alınan başlıklar ortasında olacak.
Eş-Şera daha evvel yaptığı açıklamalarda, çalışmaların 4-5 sene kadar sürebileceğini, ülkedeki tüm farklı kümelerin iştirakiyle başlatılacak siyasi sürecin kapsayıcı bir anlayışla ilerletileceğini kaydetmişti.
Ankara da bu sürecin büsbütün Suriyeliler tarafından ilerletilip kararlaştırılması prensibine bağlı olduğunu kayda geçirmişti.
Anayasa yazımı, siyasi süreçle ilgili yasal düzenlemeler üzere bahislerde uzman dayanağı verebileceğini belirten Ankara, bu hususların dışında da Şam’a dayanağının devam edeceğini vurguluyor.
Güvenlik işbirliği: Yeni orduya TSK dayanağı teklifi
Siyasi sürece paralel gelişen öbür değerli mevzu ise güvenlik işbirliği.
Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Suriye tarafının talebi olması durumunda Türk Silahlı Kuvvetleri’nin ülkede yeni bir ordunun oluşturulması konusunda dayanak sağlayabileceğini kaydetmişti.
Bu istikamette birinci adim Ocak ayı sonunda Türkiye’den Suriye’ye giden üst seviye askeri heyet tarafından atılmıştı. Bu mevzunun eş-Şera’nin Erdoğan ile yapacağı temaslarda ele alınması bekleniyor.
Askeri işbirliğinin boyutu ve uygulanması, Suriye’de Fırat’ın doğusunda kıymetli bir bölgeyi denetimi altında tutan Suriye Demokratik Güçleri’nin geleceği açısından da büyük kıymet taşıyor. SDG, ABD’nin IŞİD ile gayretinde kullandığı en değerli lokal ortak olarak görülüyor.
Türkiye, SDG’nin ana omurgasını oluşturan Halk Savunma Kuvvetleri’ni (YPG) “terör örgütü” olarak tanımlıyor ve silahlarını bırakması davetinde bulunuyor.
Ayni çağrıyı Şam idaresi de yapıyor.
Erdoğan-Sara görüşmesinde SDG varlığı konusunun ve bölgedeki mümkün gelişmelerin ele alınması bekleniyor.
IŞİD ile gayrette hangi formüller masada?
Eş-Şera’nin ziyareti, 20 Ocak’ta göreve gelen ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin Suriye’deki askerlerini çekme senaryolarının konuşulduğu bir sırada gerçekleşmesi açısından da kıymetli.
Washington bu bahiste şimdi resmi bir karar almadı. Trump da bir soru üzerine bahsin değerlendirildiğini, lakin Suriye’deki durumun çok da ABD’yi ilgilendirmediği iletisini verdi.
Diplomatik kaynaklar, ABD’nin bölgeden çekilmesinin iki değerli şartı olduğunu vurguluyor: Birincisi IŞİD ile çabanın sekteye uğramaması, IŞİD mensupları ve ailelerinin kaldığı cezaevleri ve kamplarının denetim altında tutulması devam etmesi.
İkincisi ise ABD’nin çekilmesinin akabinde YPG’nin amaç alınmaması.
Türkiye’nin, IŞID ile gayretin bölgenin önde gelen Arap ülkelerin de iştirakiyle sürdürülmesi planının olduğu, Dışişleri Bakanı Fidan’ın son dönemde Ürdün, Irak ve Katarlı muhataplarıyla yaptığı temaslarda bu mevzuyu ele aldığı sav edildi.
Ankara’dan bu hususta bir açıklama şimdi yapılmadı.
YPG konusunda ise Ankara’nın sorunu “kan dökmeden” çözme niyetinde olduğu da yine Dışişleri Bakanı Fidan tarafından açıklandı.
Bu bahiste Şam ile YPG ortasında süren görüşmelerin nasıl gelişeceği de Ankara’nın dikkatle beklediği bir süreç olarak görülüyor.
Ankara, eş-Şera ile yapılacak temaslarda YPG’nin silahlarını bırakıp ülkenin yeni güvenlik mimarisine iştiraki sürecindeki gelişmeleri ögrenme fırsatı bulacak.
Ekonomi, ticaret, güç ve ulaştırma işbirlikleri
Türkiye’nin Suriye ile angajmanı bu mevzuların dışındaki teknik hususları da içeriyor.
Ekonomik işbirliğinin gelişmesi ve ticaretin artması için bilhassa Suriye’nin kalkınması açısından büyük ehemmiyet taşıyor.
Suriye’de hayatın olağana dönmesi ve ekonomik çarkların aktif işlemeye başlaması başta Türkiye’dekiler olmak üzere yurtdışındaki Suriyelilerin dönüşleri açısından kritik ehemmiyette.
Erdoğan ile eş-Şera’nın ekonomik alakaları masaya yatırmaları ve izlenecek yol haritasını ele almaları bekleniyor.
Türkiye’nin kısa vadede vereceği dayanak alanları ortasında ulaştırma ve güç de geliyor. Ülkenin altyapısında gerekli iyileştirmelerin yapılması için Erdoğan’ın ulaştırma ve güç olmak üzere bakanlara talimat verdiği biliniyor.
Ankara’daki temaslarda bu mevzularda gelinen noktanın kıymetlendirilmesi ve bundan sonra izlenecek yolların ele alınması öngörülüyor.