TÜRKİYE’de, jenerasyonu tehlike altında cinsler listesinde bulunan ve müdafaa altına alınan salep bitkisinin tabiattan toplanmasına müsaade verilmiyor. 19 Mayıs Ekolojik Üreticiler Eğitim ve Yardımlaşma Derneği (EKOMDER) Başkanı Hakkı Karaman, “Şu anda tabiattan toplama ölçüsü değerli değil. Bir tane dahi tabiattan toplarken yakalandığında şu anki yaptırımı 387 bin 140 lira cezası var” dedi.
Salep ve yabani orkidelerin kök yumrularının sökülerek ticari emelle toplanması, endemik olan bu bitkilerin vakit içinde yok olma tehlikesini ortaya çıkarıyor. Salep bitkisi, 1975 yılında ‘Nesli Tehlikede Olan Yabani Bitki ve Hayvan Tiplerinin Milletlerarası Ticaretine Ait Sözleşme’ (CITES) ile 183 ülkenin imzasıyla endemik tıp olarak müdafaa altına alındı. 1996 yılından bu yana da Türkiye’de de toplanması yasaklandı. Salep bitkisini koparanlara ise Tabiat Müdafaa ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından 387 bin 140 lira para cezası kesiliyor. Tabiattan salep bitkisi toplamanın önemli para cezalarıyla karşılık bulduğunu belirten 19 Mayıs EKOMDER Başkanı Hakkı Karaman, “Salep, 1975 yılında Yabani Hayvan ve Bitki Cinslerinin Memleketler arası Ticaret Konvansiyonu (CITES) mukavelesinde 183 ülkenin imzasıyla endemik tıp olarak müdafaa altına alınan cinsler ortasında olduğu, buna da 1996 yılında Türkiye’nin de dahil olarak tabiattan toplanması yasaklanmıştır. Şu anda tabiattan toplama ölçüsü değerli değil. Bir tane dahi tabiattan toplarken yakalandığında şu anki yaptırımı 387 bin 140 lira. Bunun tabiattan sökülmemesinin nedeni üretilemeyen tipten olduğu, bilinçsiz söküldüğünden, endemik tiplerin yok olmasını engellemek için yasaklanmıştır” dedi.
‘ÜRETİM YASAL VE DENETİMLİ YAPILIYOR’
Salep üretimi yapmak isteyenlerin sadece Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş firmalardan faturalı olarak tohum ve fide alması gerektiğini belirten Karaman, “Salebi üretiminin tek yolu bakanlığımızın yetkilendirdiği salep tohumu ve fidesi satan firmalardan faturalı olarak almaktır. Faturada tohumluk yumrunun ve fidenin adet olarak belirlenmesidir. Zira kayda alırken metrekareye 200 adet gelecek biçimde kayıt alındığından faturada belirtilen adet hesaplanarak kayda alınıyor. Şu anda kapasite olarak en yüksek üretim Samsun’dadır. Tohumluk firmalarımızın birden fazla da Samsun’dadır” diye konuştu.
‘SAMSUN, SALEP ÜRETİMİNDE LİDER’
Samsun’un salep üretiminde Türkiye’nin öncüsü olduğunu tabir eden Karaman, “Saleple ilgili son datalara baktığımızda Samsun genelinde 150, Türkiye genelinde 700 bireye yakın üretime başlayan çiftçilere ulaştık. Bunların birçoğu çoğaltma basamağında. Üretimini çoğaltan çiftçilerimiz de kar sağlamaya başladı. Geçtiğimiz yıl kilosunu yaş olarak 500 liradan alan çiftimiz hoş bir gelir sağladı. Metrekareden yaklaşık 1 kilogram yaş eser alan bir çiftçimiz, örneğin 500 metrekare yeri olan 500 kilogram eser satarak 250 bin lira üzere bir gelir elde etti. Yaş olarak almamızın nedeni Samsun bölgesinde çok nemden ötürü doğal kurutma ortamına uygun olmadığı için tesisimizde kurutarak depolamaya alıyoruz. Ortalama 5-6 kilogram yaş salepten 1 kilogram kuru salep çıkıyor. Bunu birebir vakitte öğütüp, işleyip, paketleyip piyasaya sürüyoruz” tabirlerini kullandı.
‘DİKKATLİ OLUNMASI GEREKİYOR’
Son periyotlarda toplumsal medyada yanlış bilgi yayan firmalara karşı dikkatli olunması gerektiğini söyleyen Lider Karaman, “Salep bitkimizin toplumsal medyadan üretimle alakalı bilgilendirme maksatlı kurulmuş firmalar tarafından insanlara tıbbi bitki yetiştiriciliği yahut salep yetiştiriciliği dokümanı ismi altında faaliyet gösteren birçok firma var. İnsanları yanlış bilgilendiriyorlar. Rastgele bir firmanın salep yetiştiriciliği ile ilgili rastgele bir evrak veremeyeceği üzere, bu tıbbi bitki kapsamında olduğu için yalnızca Halk Eğitim Merkezleri ve üniversitelerin düzenlemiş olduğu resmi tıbbi bitki yetiştiriciliği kurs bitirme evrakı ile yapılacağı söyleniyor. O denli bir mecburilik yok. Tıbbi bitki yetiştiriciliği dokümanı yalnızca kredi yahut rastgele bir resmi yerde kullanmak için alınan bir dokümandır. Bu bitkinin en yanlışsız üretimi, nisan-mayıs ayında hasat edilen yumruların en kısa vakitte yumrudan dikilmesidir. Fide periyodu de her yıl havaların serinlemesiyle değişken olmasına nazaran ekim-aralık ayı içerisinde ekimi yapılabiliyor. Onun dışında yapılan ekimlerden düzgün sonuçlar alınamıyor” dedi.
Haber – Kamera: Gökhan İÇKİLLİ/ Samsun