Hazine ve Maliye Bakanlığı, yaptığı mevzuat düzenlemeleri ve saha kontrolleriyle akaryakıt piyasasındaki kayıp ve kaçağın önüne geçiyor. Bakanlık tarafından duyurulan vergi borçluları listesinde çok sayıda akaryakıt firmasının yer alması, bu kesimdeki kayıt dışılığın önlenmesi emeliyle yürütülen çabanın kıymetini ortaya koydu.
Bakanlıktan edindiği bilgilere nazaran, Gelir Yönetimi Başkanlığı, ilgili kurumlarla işbirliği halinde akaryakıt piyasasındaki kayıt dışılıkla gayret için pek çok adım attı. Buna nazaran, akaryakıt istasyonlarındaki pompalara ödeme kaydedici aygıt bağlanmasına ait birinci düzenleme 2003 yılında yapıldı. Vakitle bu tedbire yönelik suiistimallerin ortaya çıkması üzerine yeni önlemler devreye alındı.
Başkanlık birinci olarak akaryakıt istasyonlarındaki ödeme kaydedici aygıtların güvenlik seviyesini artırdı. Bu aygıtlar, dışarıdan müdahale edilemeyen ve anlık bilgi paylaşımı yapabilen yeni jenerasyon pompa ödeme kaydedici aygıtlarla değiştirildi. Böylelikle aygıtlara dışarıdan müdahale edilmesi önlendi. Akaryakıt istasyonlarında yapılan tüm satışlara ilişkin bilgilerin de anlık olarak Başkanlığa iletilmesine başlandı. Bu süreçte, akaryakıt piyasasına ait değerli yasal düzenlemeler de yapıldı. Buna nazaran, faturaların malın teslim edildiği ya da hizmetin yapıldığı anda düzenlenmesi sağlandı.
TEMİNAT UYGULAMASI GETİRİLDİ
Akaryakıt piyasasında faaliyette bulunan dağıtıcı ve bayilerden birinci kere lisans alacaklar ile faaliyetlerine devam edenlerden teminat alınmasına başlandı ve teminat verilmediği durumlarda faaliyetin durdurulması istikametinde düzenleme yapıldı. Bu uygulama kesimin mali olarak daha kâfi hale getirilmesine katkı sağladı. Bu adımla, 2018 yılında 120 civarında olan dağıtıcı lisansı sahibi sayısı 35’e düştü.
Dışarıdan müdahaleyle satışların kayıt altına alınmasının engellenmesi, bilgilerin değiştirilmesi, silinmesi yahut ilgili kurumlara bilgi gönderilmesinin engellenmesi yahut yanlış bilgi gönderilmesi vergi kaçakçılığı cürmü kapsamına alındı. Satışların kayıt dışı bırakılması maksadıyla sistemlere yapılan müdahaleler ve kaçakçılık fiili olarak tanımlandı ve bu fiillere 3 yıldan 8 yıla kadar mahpus cezası getirildi. Bu durumda lisansın iptal edilmesi, süreksiz durdurma kararı verilmesi, bu kapsamda verilen idari para cezası ödenmedikçe lisansa husus tesis için lisans verilmemesi istikametinde düzenlemeye gidildi.
SAHA KONTROLLERİ YAPILDI
Lisans başvurusu, tadili yahut müddet uzatımı taleplerinin yerine getirilmesi için Toplumsal Güvenlik Kurumuna vadesi geçmiş prim ve idari para cezası borcu ile vergi dairelerine vadesi geçmiş borcun bulunmaması kuralı getirildi. Böylelikle prim, idari para cezası ya da vergi borcu olanların müracaat ve taleplerinin fakat borçlarının ödenmesi durumunda yerine getirilmesi sağlandı. Dağıtıcıların aldığı akaryakıtı bir öteki dağıtıcıya satamaması da öngörüldü. Ayrıyeten, dala faturanın malın teslim edildiği anda düzenlenmesi mecburiliği da getirildi.
Akaryakıt piyasasına ait Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) da kıymetli önlemler aldı. Bayi kontrol sisteminin kurulması, uygulanması, bakım ve tamiratı için müracaatta bulunan hukukî şahısların Kurum tarafından yetkilendirilmesine ait tedbir alındı. Saha kontrolleriyle de dal yakından izleniyor. Bu yılın 10 ayında akaryakıt ve LPG istasyonlarında 4 bin 475 mükellef ile 53 bin 396 pompada bulunan 293 bin 966 tabanca denetlendi.
ULUSAL TAŞIT TANIMA SİSTEMİ’NE GEÇİLECEK
Gelir Yönetimi Başkanlığı, son olarak akaryakıt alımı sırasında taşıtların plaka bilgisinin yeni jenerasyon pompa ödeme kaydedici aygıtlara otomatik iletilmesini sağlayacak Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’ne (UTTS) ait düzenleme yaptı. Sistemle, akaryakıt alımı yapacak taşıtların plakaları elle yazılmadan sistem kapsamındaki bileşenler ile ödeme kaydedici aygıtlara otomatik yansıyacak ve yakıt alan taşıttan öbür bir taşıtın plakasına fiş düzenlenmesi önlenecek.
Sistem, vergi mükelleflerinin işte kullandıkları taşıtlar için yapılacak akaryakıt ve LPG alımlarında 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren zarurî olacak. Ayrıyeten, 1 Temmuz 2025 tarihinden itibaren birinci sefer iktisap edilecek sıfır taşıtlar kayıt ve tescil sürecini takip eden bir ay içerisinde özel taşıt tanıma sistemi kullanan taşıtlar da 30 Haziran 2025 tarihine kadar UTTS kapsamına dahil olacak.
“VERGİ KAYBININ ÖNLENMESİ İÇİN DEĞERLİ BİR ADIM OLACAK”
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de akaryakıt piyasasında rekabet eşitliğinin sağlanması ve kayıt dışı iktisatla aktif halde gayret edilmesi gayesiyle birçok düzenleme ve çalışmayı hayata geçirdiklerini anımsatarak, “Yapılan tüm bu çalışmalar sonucunda akaryakıt piyasasındaki suistimaller ve kanuna alışılmamış fiiller büyük ölçüde önlendi. Son olarak kısa müddet içinde Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’nin devreye alınmasıyla elle plaka girişi ve bu sayede adapsız akaryakıt fişi düzenlenmesi engellenerek akaryakıt istasyonlarındaki vergi kaybının önlenmesi için değerli bir adım atılmış olacak” dedi.
Uygulama kapsamına girecek tüm kesitlere yönelik hatırlatmada bulunan Şimşek, “Akaryakıt istasyonu işleten mükelleflerin, yıl sonuna kadar en az bir pompa ünitesini sisteme uyumlu hale getirmesi gerekiyor. Akaryakıt istasyonlarının, bu sistemin kurulması ve işletilmesi sürecinde gereken her türlü takviyesi vermesi değer taşıyor. Sistem kapsamında yapılmış temasların korunması ve sistemin daima çevrim içi ilişkili olmasının sorumluluğu akaryakıt istasyonu işleten mükellefe ilişkin olacak.” sözlerini kullandı.