Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Yönetim Kurulu Başkanı ve Ziraat Bankası Genel Müdürü Alpaslan Çakar, uygulanan dezenflasyon programı sayesinde iç talebin denetim altına alındığını, cari süreçler açığının önemli manada düştüğünü, emtia ve güç fiyatlarının Türkiye’nin lehine geliştiğini belirterek, “Bütün bunlar dikkate alındığında aslında enflasyon muhakkak bir patika aralığında aşağı yanlışsız geliyor.” dedi.
Alpaslan Çakar, İstanbul Finans Merkezinin katkılarıyla hazırlanan Anadolu Ajansı (AA) Finans Masası’nda gündeme ait değerlendirmelerde bulunarak, soruları yanıtladı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) siyaset faizini 250 baz puan indirerek yüzde 45’e çekmesine ve Para Politikası Kurulu (PPK) toplantı sayısında değişikliğe gitmesine ait Çakar, Türkiye’nin en büyük probleminin enflasyon olduğunu, bu sorunu yönetmek zorunda olduklarını söyledi.
Enflasyonun öngörülebilirliği azalttığını; yatırım kararlarını, üretimi ve büyümeyi negatif etkilediğini lisana getiren Çakar, “Enflasyon her şeyden evvel ismi konmamış bir vergilendirmedir. Gelir dağılımında önemli meselelere yol açar. Bilhassa düşük gelirlilerin aleyhine çalışarak toplumsal sorunlara yol açar. Toplamda da verimliliği negatif tesirler. O nedenle biz bunu her halükarda çözmek zorundayız.” diye konuştu.
Çakar, Türkiye’nin en sağlıklı büyüdüğü 2004-2019 periyotlarındaki düşük enflasyon ortalamasından bahsederek, enflasyonla çabayı temel alan Orta Vadeli Program’da (OVP) dezenflasyonun amaçlandığını, çok taraflı ve bütün ekosistemi planlayan bu programın para siyasetini, maliye siyasetini, gelirler siyasetini ve birebir vakitte bunun irtibatı ile uyumunu içerdiğini anlattı.
Enflasyon oranının 2023 sonunda yüzde 65’e yükseldiğini anımsatan Çakar, geçen yılı yüzde 44 civarında kapattıklarını ve ocakta yüzde 42’ye gerilediğini bildirdi.
Çakar, hane halkının enflasyon beklentisinin yüzde 58 ile hala yüksek olduğunu kaydederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Reel dalda bu oran yüzde 47 iken bizim üzere piyasa oyuncularının beklentisi yüzde 27 civarında. Gerçek bölümün ve hane halkının enflasyon beklentisi yüksek olsa bile bu düşüş eğiliminde. Aslında son enflasyon raporunda bu yılın enflasyon maksadı yüzde 21 ile yüzde 26 aralığında belirlendi. Aslında hakikat bir noktada ve patikada, muhakkak bir ivmeyle aşağıya istikametli bu trendin geldiğini daima birlikte görüyoruz. Uygulanan program sayesinde iç talep denetim altına alındı, cari süreçler açığı önemli manada düştü, emtia ve güç fiyatları Türkiye’nin lehine gelişti. Bütün bunlar dikkate alındığında aslında enflasyon belirli bir patika aralığında aşağı gerçek geliyor.”
“Faizlerin düşmesi programın sonuç verdiğini gösteriyor”
Alpaslan Çakar, TCMB’nin son 2 toplantıdaki indirimlerle birlikte faiz oranını yüzde 45’e düşürdüğünü belirterek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Faiz oranının düşüş eğilimine girmesi ekonomistler açısından da bankacılık kesim açısından da ülkemiz açısından da çok sevindirici bir gelişme olmuştur. En azından uygulanan orta vadeli programın sonuç verdiğini, başarılı olduğunu, artık yavaş yavaş olağanlaşmaya ve daha düşük faiz ortamına, daha makul bir fiyat istikrarı ortamına hakikat gittiğimizi gösterir. Bu manada çok bedelli.”
Çakar, toplantı sayısının 12’den 8’e düşürülmesine ait, aslında daha evvel uygulanan bir takvime döndüklerini, ABD ve Avro Bölgesinde de 8’li bir yapının kelam konusu olduğunu kaydederek, “Hem araç bağımsızlığı hem uygun bağlantı sağlamak hem bilgiyi daha yanlışsız tahlil etmek hem enflasyondaki trendi daha âlâ yakalamak ismine aslında bunun daha makul ve âlâ bir dönem olduğunu söyleyebilirim.” biçiminde konuştu.
“Faizlerin düşmesini en çok isteyen dallardan biri bankacılık”
Alpaslan Çakar, faizlerin düşüşünü en çok isteyen bölümlerden birisinin de bankacılık olduğunun altını çizerek Çakar, şu tabirleri kullandı:
“Fiyat istikrarı olmadan finansal istikrar olmaz. Finansal istikrarı tesis etmeden makro ekonomik istikrarı tesis edemezsiniz. Makro ekonomik istikrar içerisindeki bir ülkede yatırım kararlarınızı daha rasyonel verirsiniz. Fizibiliteleriniz, projeksiyonlarınız daha rasyonel ve öngörülebilir olur. Geleceği daha âlâ fiyatlayabilirsiniz. Bu yatırım kararları manasına gelir. Bu da sizin müşteriyle olan bağlantınızın daha sağlıklı kurgulanmasının sonucunu doğurur. Müşterinin kredibilitesini daha güzel ölçmenizi sağlar. Türk bankacılık kesiminin ana fonlama kaynağı mevduattır. Türkiye’de mevduatın vadesi ortalama 60 gündür. Hasebiyle faiz oranlarının düşüşünde yahut artışlarında bu 60 günde Türkiye’deki mevduat tekrar fonlanır. Lakin kredilerimizin vadesi 2 yılın üzerindedir. Siyaset faizlerinin düşmesi mevduat maliyetlerinin düşmesi manasına gelir. Hasebiyle bunun düşmesiyle bizim maliyetimiz olan mevduat maliyetleri düşer. Aslında uzun vadeli ve vadesi iki yıl üzerinden kredi faizleri onu biraz geriden takip edeceği için bizim net faiz marjlarımıza müspet yansır. O nedenle mesela bu yılın ikinci yarısı prestijiyle Türk bankacılık dalının net faiz marjının geçmiş yıllara nazaran daha müspete döneceğini söyleyebilirim. O nedenle faiz oranının düşüşünü en çok isteyen kesim muhtemelen bankacılık dalıdır.”
“Sürdürülebilir cari açığı yakalama noktasında hayli yol aldık”
TBB Yönetim Kurulu Lideri ve Ziraat Bankası Genel Müdürü Çakar, OVP’nin ana amaçlarına işaret ederek, enflasyon oranının gerilediğini, TL mevduatın arttığını, GSYH’ye nazaran bütçe açığının yüzde 9’dan yüzde 4,8’e gerilediğini söyledi.
Çakar, “Bu oran sarsıntı tesiri izale edildiğinde, Maastricht Kriterlerinin öngördüğü yüzde 3’lük bütçe disiplini oranının altına inebilecek duruma geliyoruz ki bu durum kamu harcamalarının rasyonalizasyonu ve bütçe disiplininin sağlandığını da gösterir. Aslında bu 2000’li yılların tamamında bütçe disiplini konusunda gerçekten önemli bir ihtimam kelam konusuydu. Birebir itinanın devam ettiğini görmek açısından da bu sevindirici.” formunda konuştu.
Halihazırda cari açığın OVP’de öngörülen yüzde 2’lik oranın altına gerileyerek yüzde 1’in de altına düştüğünü vurgulayan Çakar, “Cari açık 10 milyar doların altında ki bu çok kıymetli. Sürdürülebilir cari açığı yakalama noktasında hayli yol aldık.” dedi.
“OVP’nin gerçek işlediğini ve başarılı sonuçlar aldığımızı söyleyebilirim”
Alpaslan Çakar, Merkez Bankası rezervlerinin swap dahil 71 milyar dolara yükseldiğini, swap hariç net rezervlerin 63 milyar dolar olduğunu belirterek, kredi derecelendirme kuruluşlarının Türkiye’nin notunu bir yılda 2 derece birden artırdığını, 5 yıllık kredi risk priminin (CDS) 250’lere kadar düştüğünü, 2024 için beklenen yüzde 3’lük büyümenin daha çok dış talep kaynaklı olduğunu anlattı.
Çakar, “Dolayısıyla bütün bu parametreler dikkate alındığında OVP’nin aslında gerçek işlediğini, hakikat bir mecra içerisinde hareket ettiğini ve şimdiye kadar sonuç aldığımızı söyleyebilirim. Enflasyonu düşürmek bu tip programlarda o kadar kolay değil. Biraz vakte, sabra ve toplumsal mutabakata gereksiniminiz var. Hasebiyle bütün ögeleriyle ve taraflarıyla daima birlikte bu programın işlediğini ve önemli manada aralık aldığımızı söyleyebilir ve başarılı sonuçlar aldığımızı teyit edebilirim.” açıklamasında bulundu.
“Bankacılık kesimi TCMB’nin aldığı kararlara tam ahenk içerisinde hareket etti”
TBB Yönetim Kurulu Lideri ve Ziraat Bankası Genel Müdürü Çakar, “Enflasyonun kontrol altına alınması için Hükümetin ve Merkez Bankası’nın attığı adımları nasıl değerlendirdiğine ve bankacılık kesimi olarak bu gayelere ulaşmada nasıl bir rol üstlendiklerine” ait soru üzerine, TCMB’nin fiyat istikrarını sağlamak için attığı adımlardan bahsetti.
Türkiye’de bankacılığın toplam finansal dalının yüzde 85’ini oluşturduğunu tabir eden Çakar, Merkez Bankasının aldığı kural setinin temel muhatabının bankacılık dalı olduğunu, nakdî genişlemenin ve paranın hareketini gerçek denetim etmenin temel noktasının tekrar bankacılık üzerinde gerçekleştiğini anlattı.
Çakar, TCMB’nin TL mevduata ait koyduğu gayeler noktasında başarılı olduklarını, Kur Muhafazalı Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarındaki (KKM) bakiyenin azaltılması hedefinin gerçekleştiğini kaydederek, mevduata ait kimi stopaj düzenlemelerinin yapıldığını söyledi.
Tüketimi hareketlendirmeyen lakin ülkedeki arzı ve üretimi artıran ve birtakım toplumsal yapıları koruyan seçici kredi siyaseti uygulandığını anlatan Çakar, kredinin daha denetimli verildiğini, likidite idaresine ait piyasadaki fazla parayı sterilize etmek ismine birtakım kararlar alındığını bildirdi.
Çakar, “Bankacılık bölümü olarak (TCMB’nin aldığı kararlar noktasında) tam bir ahenk içerisinde hareket ettik. Zati tam ahenk içerisinde hareket etmek durumundaydık. Burada önemli manada yol aldığımızı düşünüyorum. Şimdiye kadar da zati bilançolarda o sayısı net olarak görüyoruz.” diye konuştu.
“KKM’nin bankaların toplam mevduatı içerisindeki hissesi yüzde 5,3’e düştü”
Alpaslan Çakar, “Bu önlemlerin 2025 yılında da devam etmesini bekliyor musunuz?” sorusuna karşılık, buna yönelik kararın enflasyondaki düşüşe paralel verilebileceğini, aslında kamu otoritesinin de olağanlaşmak istediğini söyledi.
Makro ihtiyati önlemlerde yer alan kısıtlamaların tamamının periyodun şartları içerisinde alındığını lisana getiren Çakar, “Önümüzdeki devirde enflasyonun düşmesine paralel olarak bunların yavaş yavaş sistemden izole edileceğini düşünüyorum.” diye konuştu.
Çakar, bu kapsamda gevşetilen birtakım kararlara örnekler vererek, “Zaman vakit müdahale ederek aslında gereksinime binaen süreç prestijiyle bunu azaltıyorlar. 2025 yılında makro ihtiyati önlemlerin kısmen hayatımızda olacağını ancak vakitle bunun gündemimizden çıkacağını düşünüyorum.” açıklamasında bulundu.
KKM’deki düşüşe ait bir soru üzerine Çakar, şu tabirleri kullandı:
“20 Aralık 2021’de alınan ve o periyodun şartlarında üretilen KKM’nin ziyadesiyle vazifesini ifa ettiğini düşünüyorum. KKM’nin bir orta bankaların bilançoları içerisindeki hissesi yüzde 26’ya, hatta 144 milyar dolara ulaşmıştı. Bunun TL boyutu vardı, yabancı para boyutu vardı. TL boyutu zati 2024 yılında bitti. 144 milyar dolara ulaşan KKM bugün prestijiyle 29 milyar dolarlara düştü. Bankaların toplam mevduatı içerisindeki hissesi yüzde 5,3’e düştü. Münasebetiyle KKM artık yavaş yavaş hayatımızda çıkıyor. Vazifesini tabir etmiş, sürecini tamamlamış, artık gereksinim duyulmayan bir eser durumunda. 2025 yılı prestijiyle artık KKM düzeneğinin büsbütün biteceğini, kapanacağını düşünüyorum.”
Çakar, Türk bankacılık kesiminin yurt dışı borçlarının son bir yılda 132 milyar dolardan 154 milyar dolara çıktığını kaydederek, yurt dışındaki gerçek kaynakları hakikat fiyatlamayla getirip Türkiye’de gerçek dalın hizmetine sunduklarını söyledi.
TCMB’nin rezervlerinin artması, cari açığının düşmesi, bütçe disiplini sağlanması ve Türkiye’nin kredi notunun artması sayesinde CDS puanın düştüğünü lisana getiren Çakar, bu sayede yurt dışı borçlanma maliyetlerinin önemli manada düştüğünü vurguladı.
Çakar, “Önümüzdeki periyotta borcun çevirilme oranının çok yüksek olacağını düşünüyorum. Türkiye’de bu manada hiçbir sorun olmayacaktır. Zira bankacılık kesiminin rasyoları, sermaye yeterlilik rasyomuz, NPL oranımız çok güzel. İkincisi, esasen makro ekonomik yapımıza baktığımızda da rezerv konusu, cari açık konusu, CDS konusu, reyting konusu, gri listeden çıkmamız. Bütün bunlar dikkate alındığında önümüzdeki periyotta âlâ borçlanabileceğiz.” açıklamasında bulundu.
(Sürecek)