(TBMM) – TBMM Genel Konseyi’nde konuşan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, “Enflasyonla çabada 2023 yılının Haziran ayından itibaren dezenflasyon süreci başlamış durumda. Geçiş sürecini tamamladık. Haziran’dan itibaren dezenflasyon süreci başladı, 28 puan düşüş var. Gelecek sene bu vakitler 20 küsurlu enflasyondan bahsediyor olacağız. Bugünkü kadar enflasyonu konuşmayacağız. Diğer problemleri konuşacağız” dedi.
TBMM Genel Heyeti’nde 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ve 2023 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi’nin tümü üzerine görüşmeler devam ediyor. Yürütme ismine konuşan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın konuşmasında öne çıkanlar şöyle:
“Başarısız bir hükümet arka arda 23 bütçe sunamaz”
“Bu kadar kısa müddette bütün sorulara cevap vermek mümkün değil fakat muhalefetten arkadaşlarımız hükümete çok kapsamlı birçok husususu lisana getirdiler, tenkitleri oldu. Bu hükümetin başarısız bir hükümet olduğunu göstermeye ve buna ikna etmeye çalıştılar. Başarısız bir hükümet arka arda 23 bütçe sunamaz. Muvaffakiyetin, başarısızlığın en son karar vericisi milletin kendisidir. Biz milletimizin değerlendirmelerine sonuna kadar hürmet duyuyoruz. Her bir bütçe ve yatırım kalemini Türkiye Yüzyılı gayesine uygun biçimde, ekonomik istikrarı güçlendirmek ve toplumsal refahı arttırmak emeliyle şekillendirdik. Bizim perspektifimizde bütçemiz istikrar, icraat ve kalkınma bütçesidir. Tüm toplumsal kısımların bütçesidir. İstikrar içinde büyümeyi ve kalıcı toplumsal refahı hedefleyen sağlam siyasetlerin bütçesidir. Ülkemizin altyapısındaki eksikleri tamamlamaya dönük bir bütçedir.
Türkiye Yüzyılında pek çok alanda hayata geçirmek istediğimiz yapısal dönüşüm adımlarımızı destekleyecek, kaynakları eğitimden endüstriye, tarımdan güce her alanda gelişmemizi güçlendirici formda yönlendireceğiz. Fiyat ve finansal istikrarı gözeten sürdürülebilir ve kapsayıcı ekonomiyi amaç alan hür piyasa ve rekabet ortamında verimliliği arttırarak makro ekonomik istikrarları gözeten bir yaklaşım izliyoruz. Siyasi istikrarın, itimat ortamının olmadığı bir yerde dünyanın en güzel programlarını, en uygun bütçelerini de yapsanız başarılı olma talihiniz yok. Türkiye seçimlerini yapmış, gelecek seçimlerine aşikâr bir vade olan seçimsiz bir periyottan geçiyor. Bu devir bizim için altın değerindedir.
” Dünya’nın güzel bir devirden geçmediğini hepimiz biliyoruz”
Kur muhafazalı mevduattan süratli bir formda çıkış sağlıyoruz. Bunu yaparken de finansal piyasaları sarsmadan başarıyoruz. KKM geçen sene Ağustos itibariyle 3 trilyon 408 milyar lira düzeyine kadar yükselmişti. 13 Aralık itibariyle 1 trilyon 170 milyar liraya kadar geriledi. Önemli bir gerileme münasebetiyle kur risklerinde azalma kelam konusu. Ülkemizin kredi risk primleri de uygulamalarımız sonucu düştü. Ülkemiz gri listeden çıkmış ve üç kredi kıymetlendirme kuruluşunun iki sefer not arttırımı yaptığı bir ülke pozisyonundayız. Birçok finansal gösterge itibariyle gelişmekte olan ülkelerden müspet bir halde ayrıştığımızı tabir edebilirim.
Küresel piyasalara baktığımızda en önemli gündemler ortasında faiz indirim döngüsünün devamı ve Ortadoğu başta olmak üzere jeopolitik gelişmeler öne çıkmaktadır. Dünya’nın düzgün bir periyottan geçmediğini hepimiz biliyoruz. Pandemi sonrası toparlanma müddeti hala devam ediyor ve Dünya iktisadı hala pandemi öncesine dönebilmiş değil. Dünya talebinin o yeni ortamda göreceli olarak daha canlı olmasını bekleyebiliriz. Gelecekte ülkemizin lehine bir gelişme olduğunu söz etmek isterim. Emtia fiyatlarında da daha olumlu bir seyir gözlüyoruz. Bütün bunlar önümüzdeki devirde büyüme perspektifimize, dış ticaretimize olumlu katkıda bulunacak.
“İstikrarlı büyümenin kıymetini burada görüyoruz. Bunu hiç küçümsemeyin”
Geçmişle de mukayese etseniz dünyayla da mukayese etseniz Türkiye iktisadı büyümüş. Cumhuriyet tarihi boyunca baktığımızda yıllık ortalama 4,5 büyüme var. Cumhuriyetin birinci yılları savaştan çıkmış bir iktisat var, baz tesiri var. 1960’lı yıllarda Dünya’nın büyümesi çok daha süratliydi. Dünya büyümesiyle mukayese ederken bu cins ögeleri da dikkate almanız gerekir. Bir arkadaşımız dedi ki, ‘ya ne olacak 0,9 büyüme kaydetmişsiniz’ dedi. Bunun uzun vadeli tesirleri ne olmuş bakalım. Bu sene beklediğimiz ulusal gelir 1 trilyon 331 milyar. Yüzde 5,4 yerine 4,5 ile büyüseydik 1 trilyon 120 milyar dolar olacaktı ekonomimiz. Ortadaki fark yalnızca bu yıl için 211 milyar dolar. İstikrarlı büyümenin kıymetini burada görüyoruz. Bunu hiç küçümsemeyin. Türkiye’yi alt orta gelir kümesinden üst orta gelir kümesine taşımıştır.
“Biz bir periyotla başka periyodu yarıştırmıyoruz”
2020-23 devrinde Dünya iktisadı yıllık ortalama 2,6 büyürken, Türkiye iktisadı yıllık ortalama 5,9 büyümüş. Bundan uygunu can sıhhati diyelim. Bu kadar büyük bir performans takdir edilmez de ne denilir? Elbette büyüme her şey değil lakin en azından bu büyümedeki performansı takdir etmenizi beklerdik doğrusu. ‘Geçmiş politikalarınız bu türlü artık niçin değil’ dediler. İktisattan güvenliğe, dış siyasetten hukuka her alanda biz 22 yılı bir bütün olarak görüyoruz. Bu 22 yılın herbir gününü, saatini sahipleniyoruz. Bir devirle öbür devri yarıştırmıyoruz. Temel unsurlarınız, zihniyetiniz değişmez lakin politikalarınız günün şartlarına nazaran değişir. Siz niçin değişiyorsunuz demek manalı değildir. Biz istikrar içinde değişime inanan bir partiyiz. Değişiyoruz zira Türkiye’nin ve Dünya’nın şimdiki gereksinimlerine nazaran politikalarımızı ayarlıyoruz.
“Çin’in oluşturduğu yüksek atıl kapasitenin tüm Dünya’da baskı oluşturduğunu görüyoruz”
Sıkılaştırıcı siyasetlerimizin tesiriyle iç talepte dengelenme sağlanmış, özel tüketim kaynaklı enflasyonist baskı azalmıştır. Dış talepteki olumsuz görünüme paralel olarak son iki çeyrekte düşük bir performans gösteren sanayi bölümüne ait datalar bir ölçü toparlanma göstermektedir. İmalat endüstrinde Dünya’da da bir kasvet var. Çin’in oluşturduğu yüksek atıl kapasitenin tüm Dünya’da baskı oluşturduğunu görüyoruz. Türkiye içinde de yükselen finansal maliyetlerin işletmelerin stoklarını azaltmaya dönük eğilimlerini güçlendirdiğini ve üretim yerine stok azaltmayı tercih ettiklerini görüyoruz.
“Gelecek sene bu vakitler 20 küsurlu enflasyondan bahsediyor olacağız”
Enflasyonla gayrette 2023 yılının Haziran ayından itibaren dezenflasyon süreci başlamış durumda. Biz bu manada sürpriz yapmıyoruz. Başından itibaren programımız muhakkak, çerçevesi belirli. Üç devir var dedik; geçiş devri, dezenflasyon periyodu ve tek haneli sayılara ulaşacağımız kalıcı fiyat istikrarı periyodu. Geçiş sürecini tamamladık. Haziran’dan itibaren dezenflasyon süreci başladı, 28 puan düşüş var. Gelecek sene bu vakitler 20 küsurlu enflasyondan bahsediyor olacağız. Bugünkü kadar enflasyonu konuşmayacağız. Öbür sıkıntıları konuşacağız.
Biz yoksullukla çabayı, gelir dağılımını güzelleştirme siyasetlerini dar bir çerçevede görmüyoruz. Her şeyden evvel makro ekonominizin sağlam olması lazım. Gemi sağlam değilse kamaralar altından da olsa mana tabir etmez. Münasebetiyle büyümemiz tarihi olarak da siyasi istikrarın ve makro ekonomik olduğu devirlerde olmuş. Enflasyonu düşürme ve fiyat istikrarı sağlama gayemiz tıpkı vakitte sürdürülebilir büyümeye ve gelir dağılımını güzelleştirmeye hizmet ediyor.
“Milli gelire oranla yüzde 1’in de altında bir cari açıkla yılı kapatacağız”
Geçtiğimiz yılın ortalarında yüzde 5,5’lere kadar ulusal gelire oranla oluşan bir cari açığımız vardı. Geldiğimiz noktada 10 milyar doların altına düşmüş bir cari açığımız var ve yıl sonu prestijiyle bütçemizde öngördüğümüzden de daha düşük gerçekleşmesini bekliyoruz. Muhtemelen ulusal gelire oranla yüzde 1’in de altında bir cari açıkla yılı kapatacağız. Cari açıktaki bu düşüş, bizim için kâfi değil. Kalıcı bir halde cari açığı düşürücü siyasetleri da eş vakitli bir halde hayata geçiriyoruz. Cari açığı düşüren, rekabet gücünü artıran en değerli ögenin beşeri sermayeye, insanımıza yaptığımız yatırım olduğunun da farkındayız. Bir taraftan dönemsel politikalarımızı izler ve enflasyonu düşürürken, öbür taraftan orta ve uzun vadeli perspektif içinde temel alanlarda dönüşümü de gerçekleştirme çabası içindeyiz.
“Yeni nüfus dinamiklerini dikkate alarak kapsamlı konut toplumsal programlarını hayata geçireceğiz”
Tarım bölümü, stratejik bir kesimdir ve ziraî üretimi artırmak için her türlü çabası sarf ediyoruz. Tasarrufa değer verdiğimiz bu devirde tasarruf dışı tuttuğumuz ögelerden bir tanesi sulama yatırımlarıdır. Sulamanın artışıyla birlikte ziraî üretimimizi çok daha farklı düzeylere taşımanın uğraşı içindeyiz. 2002 yılında toplam ziraî üretim bedelimiz 25,5 milyar dolarmış. 2023’te bu bedel, 68,5 milyar dolara çıkmış. 2002 yılında 4 milyar dolar olan tarım ve besin eserleri toplam ihracatımız 2023 yılında 21,8 milyar dolara yükselmiş.
Sosyal konut konusunda kapsamlı çalışmalar yapmaya kararlıyız. TOKİ’imizin bugüne kadar yaptıkları var, ilan ettiğimiz birtakım programlar var. Yeni nüfus dinamiklerini dikkate alarak metropoller başta olmak üzere, yeni aile büyüklüğü ölçeğini dikkate alarak, güç verimliliği ve afetlere dayanıklılığını dikkate alarak kapsamlı konut toplumsal programlarını hayata geçireceğiz.
“‘Deprem bütçenize olumlu katkı sundu’ demek hiçbir biçimde kabul edecek bir söz değildir”
Bütün bu tartışmaları zelzelenin yaralarını sardığımız bir ortamda yapıyoruz. Çok kolay bir iş değil. Erhan Usta, ‘Deprem bütçenize katkı sundu’ dedi. Bu bence literatüre geçecek bir söz. Bunu akademisyenlere bırakıyorum. 104 milyar dolarlık bir harcamadan bahsediyoruz. En gelişmiş dediğimiz ekonomileri bile etkileyecek ölçekte bir maliyet. Bütçe disiplinine son 20 yolda uymasaydık, sağlam bir taban olmasaydık bugün ne halde olurduk? Vergilerle ilgili dediğiniz düzenlemeler, makro siyasetlerimizin da bir kesimidir. Geçen yıl yaptığımız yalnızca 100 milyar TL’lik bir pakettir. Bugün yaptığımız trilyonlarca liralık ve devam edecek harcamalardır. ‘Deprem bütçenize olumlu katkı sundu’ demek hiçbir formda kabul edecek bir söz değildir. Sarsıntının yaralarını sarmak için bütün uğraşımızı sarf ediyoruz, etmeye devam edeceğiz.
“Meclisimizin gündemine demokratik standartlarımızı yükseltici reformlarımızı getireceğiz”
Bir bütünlük içinde bakıyoruz siyasetlerimize. Bir taraftan güçlü ekonomik politikalarımız, öteki taraftan güçlü toplumsal politikalarımız, bunları tamamlayan, demokrasinin standartlarını yükselten adalet ve hukuku güçlendirici siyasetler. Adalet Bakanlığımızın da bu tarafta yeni çalışmaları var. Önümüzdeki periyotta de Meclisimizin gündemine demokratik standartlarımızı yükseltici, adaletimizin daha süratli ve faal çalışmasını destekleyici reformlarımızı getireceğimizden kuşkunuz olmasın.
“DEAŞ, İslam’ı temsil etmediği üzere PKK da Kürtleri temsil etmemektedir”
Suriye’de 8 Aralık prestijiyle yeni bir periyoda girilmiştir. Suriye, bir halk ihtilali yapmıştır ve otoriter bir idare sona ermiştir. Beklentimiz, Suriye’de tüm kesitleri kapsayan herkesi şemsiyesi altında buluşturan bir yapının oluşması. Suriye’nin toprak bütünlüğü, egemenliğinden yanayız ve bunu bozucu aksiyonlarda bulunan her gücün karşısındayız. Suriye halkı bizim kardeşimizdir. İnanıyoruz ki Suriye’nin tekrar imarıyla birlikte oradaki güvenlik ortamının, ekonomik ortamın, kurumsal ortamın gelişmesiyle birlikte uzun müddettir ülkemizde bulunan Suriyeli kardeşlerimiz de istekli, onurlu, inançlı bir biçimde vatanlarına döneceklerdir. DEAŞ, İslam’ı temsil etmediği üzere PKK da Kürtleri temsil etmemektedir. Teröre karşı kim yaparsa yapsın ilkesel bir duruş sergilememiz lazım. Bütün partilerin terörün gölgesine karşı çıkması lazım.”
Usta: “Geçici olan zelzele vergileri için kalıcı vergi konuldu”
İYİ Parti Samsun Milletvekili Erhan Usta, sarsıntının bütçeyi kara geçirdiğine ait sözlerini eleştiren Yılmaz’ın konuşmasının akabinde kelam alarak kelamlarına açıklık getirdi ve Yılmaz’a reaksiyon gösterdi. Usta, şunları söyledi:
“Sayın Cevdet Yılmaz, benim konuşmalarımı bilimsel bulmadı. Hatırlayın, KDV’ler 8’den 18’e, 18’ler 20’ye çıktı. Bir de kanun geldi, ulusal dayanışma paketi denildi. Bunların tamamını Sayın Mehmet Şimşek bize ‘Deprem nedeniyle bu vergileri artırıyoruz’ dedi. Buna ait yüzlerce beyanat var ortada. Sarsıntı nedeniyle ek konulan vergilerin geliri 2025 yılında 1 trilyon 46 milyar lira ancak sarsıntı nedeniyle konulan ödenek 584 milyar lira. Şayet bir çıkarma süreci yapmak sıkıntı değilse 462 milyar lira… Zelzele nedeniyle kara geçti bütçe. Süreksiz olan zelzele vergileri için kalıcı vergi konuldu.”