Boğaziçi Elektrik Dağıtım AŞ (BEDAŞ), Marmara Bölgesi’nde muhtemel büyük sarsıntıya hazırlık gayesiyle hayata geçirilecek proje kapsamında İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ile işbirliği protokolü imzaladı.
İTÜ Ayazağa Yerleşkesi’nde düzenlenen protokol imza merasimine İTÜ Rektörü Prof. Dr. Hasan Mandal, BEDAŞ Genel Müdürü Murat Yiğit ve öbür davetliler katıldı.
İşbirliği kapsamında, BEDAŞ, ABE Teknoloji AŞ ve İstanbul Teknik Üniversitesi Marmara Faal Fay Tehlike ve Risk Uygulama Araştırma Merkezi (İTÜ MATAM) tarafından İTÜ Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cenk Yaltırak??????? yürütücülüğünde geliştirilen “MASS Haberleşme Protokolüne Uyumlu Sarsıntı İvmeölçer Sensörü Geliştirilmesi Projesi” hayata geçirilecek.
Proje kapsamında, MASS Haberleşme Protokolü’ne uyumlu 50 yerli zelzele ivmeölçer sensörü üretilecek. Bu sensörlerden elde edilen bilgiler, muhteşem bilgisayarlarla tahlil edilerek İstanbul’un sarsıntı risk haritası çıkarılacak ve risk sınıfları belirlenecek.
Proje, sarsıntı sırasında güç altyapısına ziyan gelmemesi için süratli müdahaleyi mümkün kılacak ve zelzele öncesi alınacak tedbirler için gerçekçi bilgiler sağlayacak. Sensörler ayrıyeten yer ve yapı tahlillerinde kullanılarak, zelzele senaryoları karşısında bina dayanıklılığının bilgisayar ortamında test edilmesine imkan tanıyacak.
“Veri olmadan gerekli bilgiyi üretmek ve hakikat formda kullanmak mümkün değil”
İTÜ Rektörü Prof. Dr. Hasan Mandal, merasimde yaptığı konuşmasında, BEDAŞ ile yapılan işbirliğiyle mümkün Marmara sarsıntısına hazırlık gayesiyle yenilikçi teknolojilerin kullanılmasının hedeflendiğini belirterek, MASS protokolüne uyumlu ivmeölçer ve sismik sürat ölçer prototiplerinin kullanılacağını söyledi.
Mandal, bilgi idaresi yaklaşımıyla yapay zekayı en üst seviyede kullanmanın kritik ehemmiyete sahip olduğunun altını çizerek, “Bilim temelli tahliller üreten bir araştırma üniversitesi olarak, bu çeşit ivmeölçerlerin kamu ve güç kuruluşlarıyla birlikte geliştirilmesi, yapay zeka ile daima izlenen geniş bir ağ haline getirilmesi ve toplumun gerçek bilgilerle bilgilendirilmesini çok değerli buluyoruz. Yapay zeka yoluyla tespitte bulunup, gelecek odaklı, bilim ve teknoloji temelli bir tahlil üretme noktasında gereğini yapacak bu iş birliği için BEDAŞ’a teşekkür ediyoruz. Türkiye’de bilgi üreten kurumların başında gelen İstanbul Teknik Üniversitesi ile bu süreci yürütmeleri çok değerli.” dedi.
Toplumsal açıdan kıymetli olan zelzele konusunun topluma hakikat datalarla aktarılmasının da kıymetli olduğunu kaydeden Mandal, şöyle devam etti:
“Toplumun nitekim hakikat bilgiye gereksinimi var. İTÜ’de yalnızca zelzele sonrası için değil sarsıntıdan evvel tehlike ve risk tahlilini yapabilecek çok bedelli bilim insanlarımız var. Günümüzde en değerli olan şey data. Münasebetiyle bu bilgiyi de üretecek olan, donanımlar, aygıtlar. İTÜ MATAM’ın en değerli girdisi de datadır. Data olmadan gerekli bilgiyi üretmek ve gerçek halde kullanmak mümkün değil. Biz BEDAŞ üzerinden o bilgilere ulaşmış olacağız.”
Mandal, birinci etapta 50 adet üretilecek sarsıntı ivmeölçer sensör sayısının İstanbul genelinde 1500’e çıkarılmasının, akabinde da ülke genelinde yaygınlaştırılmasının planlandığını bildirdi.
Mandal, “Daha sonra tüm Türkiye’ye yaygınlaştırılması kelam konusu olabilecek. Dünyada zelzele ile gündem olan birçok yere de bu sistemi teknoloji ve bilgi aktarma manasında paylaşıyor olacağız. Bu aygıtların bize bilgi ve data sağlayacak olması çok kıymetli. Ne kadar çok bilgiye ulaşabilirsek, gelecekte o kadar fazla riski azaltacak tedbirler alabiliriz. Üzerimize düşen sorumlulukla, hocalarımızla, tüm takımımızla bu çalışmayı en uygun formda değerlendirip en uygun tahlili üretmeye çalışacağız. Başta projeyi yürüten Cenk hocamız olmak üzere bu çalışmanın içinde yer alan arkadaşlarımıza teşekkür ederim.” değerlendirmesinde bulundu.
“Deprem riski olan bölgelerde daha süratli aksiyon almak önemli”
BEDAŞ Genel Müdürü Murat Yiğit ise trafo merkezlerinin zelzeleye dayanıklılığı hakkında bilgi sahibi olmanın değerine işaret ederek, projeyle güç altyapısının zelzeleye karşı daha sağlam hale geleceğini belirtti.
BEDAŞ misyon alanında bulunan trafo merkezlerinin yüzde 10’unu bina altı trafolardan oluştuğu bilgisini paylaşan Yiğit, “Mevcut şebeke altyapımızın zelzeleye karşı hasar riskini bilmek, yatırım planlarında yer ve yapısal riskleri göz önünde bulundurmak, sarsıntı riski olan bölgelerde daha süratli aksiyon almak, mümkün bir sarsıntı durumunda elektrik dağıtım altyapısının çökmemesi için büyük değer taşıyor.” sözlerini kullandı.
Marmara Bölgesi’nde beklenen büyük zelzele anında kritik noktalarda trafo merkezlerinin yıkılması yahut önemli hasar görmesinin şebekeyi etkilemesine karşı AR-GE üniteleriyle İTÜ MATAM ile ortak bir proje geliştirdiklerinin altını çizen Yiğit, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Trafo merkezlerinde karot örneği alınması ve yer etüdü yapılması yerine sarsıntı ivmeölçer sensörler yerleştirilmesi ile trafo merkezinin sarsıntı dayanımı ve direnci hakkında evvelce ve daha kısa vakit içinde bilgi sahibi olacağız. Teknolojinin ve yeni fikirlerin bedelini çok âlâ bilen bir şirket olarak bu projede emeği ve katkısı olan İTÜ topluluğuna, AR-GE grubumuza ve projemizi AR-GE olarak kabul edip destekleyen Güç Piyasası Düzenleme Kurumu’na (EPDK) çok teşekkür ediyorum.”