Köln, Almanya’nın en kalabalık, endüstrisi gelişmiş ve tıpkı vakitte en çok Türkiye kökenli nüfusu barından kentlerden biri… Fakat Pazar günkü genel seçimler öncesi telaşlı ve meraklı bir bekleyiş var. Nedeni ise Almanya’da yükselen çok sağ. BBC Türkçe takımı olarak Köln ve Essen sokaklarında Türkiye kökenlileri dinledik.
Köln ve Essen’da havalar soğuk, sokaklar ise sakin… Türkiye’den alışılagelmiş seçim heyecanı yok. Fakat Alman siyaseti bir o kadar sıcak ve öngörülemez.
Anketler, çok sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisinin oylarını geçen seçimlere nazaran iki katına çıkardığını gösteriyor. Yapılan farklı anketler, bir müddettir AfD’nin oylarının yüzde 20 olduğu söylüyor. Seçim sonuçlarını merakla bekleyen birçok kişi bu oranın daha da fazla çıkmasından tasa ediyor.
Konuştuğumuz Türklerin gündemindeki meseleler ortasında artan sığınmacı sayısı, sokaklardaki asayiş sorunu ve iktisat başta geliyor.
BBC Türkçe‘ye isimlerini vermeden konuşan Türkiye kökenli göçmenlerin birden fazla, son 10 yılda hem Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) hem Sosyal Demokrat Parti (SPD) hükümetlerinin, sayısı artan sığınmacıları yönetemediği görüşünde birleşiyor. Bu nedenle AfD’ye oy vermenin “kendi bacağına sıkmak” olacağını söylüyor.
2015-16’da Almanya’ya çok sayıda Suriyeli sığınmacı kabul edilirken, iktidarda Angela Merkel’in CDU’su vardı. CDU’nun akabinde iktidara gelen SPD devrinde ise Ukrayna ve Afganistan’dan mülteciler Almanya’ya alındı.
Almanya’daki Türk vatandaşlarının da uzun müddettir beklediği ikili vatandaşlık hakkının kaldırılması yahut kurallarının ağırlaştırılması ihtimali de seçim kampanyalarında sağ partilerin lisana getirdiği bir öbür mevzu.
‘Korku ve tedirginlik’
Seçimden birinci sırada çıkması beklenen CDU’nun Köln’den tekrar aday olan milletvekili Serap Güler, geçen yılki vatandaşlık yasasında yapılan değişikliği eleştirenlerden.
“Şu anki maddede üç yılda bile vatandaşlığa geçme imkanınız var. Biz bir ülkeyle üç yılda bu türlü bir bağ kurulabileceğine inanmadığımız için bunu değiştirmek istiyoruz” diyor.
Köln Üniversitesi ve Lund Üniversitesi’nde misyon yapan Siyaset Bilimci Dr. İnci Öykü Yener-Roderburg da çok sağın yükselmesiyle birlikte Alman siyasetinin sağa kaydığını aktarıyor:
“Almanya’da telaffuz çok değişti, sol partiler bile daha sağa kaydı, bu türlü bir gerçeklik var.”
Seçimden sonra bu kampanyalar yasal bir değişikliğe dönüşmese bile, bu atmosferin insanlarda bir endişe ve tedirginlik yarattığını söylüyor.
Sağa kayan siyaset
AfD’nin bilhassa göçmenler ve iktisat üzerinden kurguladığı siyasi kampanya, merkez partilerin de çizgilerinde değişikliğe neden oldu.
Almanya’da siyaset sağa kayarken, Türkiye kökenli seçmenlerin tercihlerinin de eskisine kıyasla daha sağa kaydığı, görüştüğümüz uzmanlar ve siyasetçiler ortasında ortak bir görüş.
CDU’dan Serap Güler, orta yaştakilerin öbür yaş kümelerine nazaran CDU’ya daha fazla oy verdiğini anlatıyor:
“Almanya’nın ekonomik durumuna bakıyorlar. Kimileri esasen kendi patronlar kendi işini kurmuş beşerler CDU’ya oy veriyor.”
Geçmişte SPD’den milletvekilliği yapmış olan Lale Akgün de Almanya’ya birinci olarak gelen Türkiyeli emekçilerin SPD’ye oy verdiğini, ama daha sonra bu şahısların ve çocuklarının iş alanlarının çoğalmasıyla birlikte seçim davranışlarının da değişmeye başladığını anlatıyor.
‘Türk iş adamı ile Türk çalışanın gereksinimleri farklı’
“Bugün Almanya’da 3 milyon Türk kökenli insan yaşıyor ve bu insanların farklı görüşleri, ilgi alanları, eğitim seviyeleri, ekonomik sınıfları var” diyen Akgün, insanların oy verme tavırlarının kökenlerinden değil toplumdaki yerlerinden, mesleklerinden ve gereksinimlerinden ortaya çıktığını söylüyor:
“Yanında 300 kişi çalıştıran bir Türk iş adamının politik seçimi farklıdır, bir yerde emekçi olarak çalışan bir insanınki farklıdır. İkisinin gereksinimleri birebir olamaz lakin ikisine de Türk seçmen deniyor.
“Bu ortada SPD’nin seçmen kitlesi de çok değişti. Personeller, işçiler yalnızca SPD’ye oy vermekten vazgeçti, diğer partilere dağıldı.
“Oy vermek yalnızca insanların başlarıyla verdiği bir karar değil, o kadar çok insan oyunu hisleriyle kullanıyor ki varsayım edemezsiniz. Hisleriyle oy kullananların içinde de AfD’ye oy verenlerin sayısı çok fazla.”
‘Türkiye’de sağa, Almanya’da sola veriyorlar argümanı artık hakikat değil’
Dr. Yener-Roderburg, AfD’yi destekleyen Türkiye kökenli seçmenlerin olmasının kendisini şaşırtmadığını söylüyor:
“Tabii ki olacak. Zira artık burada yaşayan Türkiyelilerin tek bir kümeymiş üzere varsayılması hakikat değil.
“Kimi insanın önceliği göçmen sorunu olabilir. Bu insan Türkiyeli de olabilir. O vakit AfD’yi kendine yakın bulacaktır.
“Bazı partiler birtakım seçmenleri yalnızca tek bir sebeple tesirler ve seçmenler yalnızca o sebep için o periyotta o partiye oy verir. AfD tahminen de bunu başardı.”
Yener-Roderburg, Almanya’daki Türkiye kökenli seçmenler için kullanılan “Türkiye’de sağ, Almanya’da sol partilere oy veriyorlar” tezinin artık hakikat olmadığını düşünüyor.
AfD ve muhafazakar Türk seçmen
SPD’den Lale Akgün de AfD’nin Türkiye kökenli birtakım seçmenleri kendisine nasıl çekebildiğini şu sözlerle anlatıyor:
“AfD ‘Biz burada çalışan işçiye karşı değiliz, biz burada devletten geçinenlere karşıyız’ diyor ve bu Türk seçmeni tam ciğerinden vuruyor. Zira o da bunu düşünüyor. Bu fikir onu o partiye yaklaştırıyor.
“AfD’nin ‘Kadın ve erkekten diğer cinsiyet yoktur, değerli olan ailedir’ üzere telaffuzları de Türk seçmenin tutucu dünya görüşüne çok yakışıyor.
“Bugün biz diyoruz ki AfD vakti geriye çevirmek istiyor, 1960’a götürmek istiyor Almanya’yı. E bizim seçmen de 1960’ta kalmış esasen birçok mevzuda: Namus konusu, eşcinsellik konusu, bayan hakları… Bu niyetler maalesef bizim Türk seçmeninin aklına çok yattığı için o partiye sempati duyuyor.”
‘Remigrasyon’ mümkün mü?
AfD’nin kullandığı tabirlerden biri de “remigrasyon”, yani bilakis göç. Son devirde Avrupa’daki çok sağ partiler ortasında popülerleşen bu kavram, göçmenleri ve sığınmacıları geldikleri ülkelere geri göndermek manasında kullanılıyor.
Almanya’daki 267 derneği bir ortaya getiren Almanya Türk Topluluğu (TGD) Lider Yardımcısı Hülya Coşkun, bu tartışmanın Türkleri çok etkilediğini söylüyor.
Öte yandan Köln’de konuştuğumuz ve uzun yıllardır Almanya’da yaşayan küçük işletme sahipleri, Almanya’da kim iktidara gelirse gelsin göçmen çalışanların ve patronların ülkelerine geri gönderilmesinin mümkün olamayacağını, bunun Alman iktisadına büyük ziyan vereceği görüşünde.
Bir esnaf, etrafındaki ondan fazla dükkanı tek tek gösterip göçmen sahiplerini saydıktan sonra “Göçmenleri geri gönderirlerse otobüsleri, tramvayları, taksileri kullanacak, inşaatlarda yahut hastanelerde çalışacak kimse bulamazlar” diyor.
Almanya’da tüm büyük partiler, seçimden sonra AfD ile koalisyona girmeyeceklerini açıkladı. Ancak anketlere nazaran AfD’nin iktidara gelemese bile, her beş seçmenden birinin desteğini alarak ikinci parti olması, Alman siyasetine ve ülkedeki göçmenlere kalıcı bir tesir bırakacağa benziyor.