Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi (KMÜ) ile bir bulgur fabrikası tarafından ortaklaşa yürütülen proje kapsamında ıslah edilen Ahmet buğdayının tohumları, deneme çalışmaları kapsamında ikinci kere ekildi.
Lezzetli ve kaliteli bulgur elde edildiği için Karaman’da üreticinin tercih ettiği lokal buğday çeşidi Ahmet buğdayı, yüzyıllardır bölgede ekilip, biçiliyor. Lakin üreticiler daha fazla eser veren sertifikalı buğdaylara yönelince bu çeşit neredeyse hiç ekilmez oldu.
Merkeze bağlı Taşkale köyündeki tahıl ambarında yüzlerce yıldır, bir sonraki ekime kadar rutubet ve güneşten korunan bu çeşidin tohumunu bulmak zorlaşınca, vilayette faaliyet gösteren Duru Bulgur firması ve Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi iş birliğinde, 2018’de cet tohumu yerli buğdayın genetik kalitesini korumak ve gelecek jenerasyonlara aktarmak için proje başlatıldı.
Proje kapsamında tohum kaynağı olarak kullanılan Ahmet buğdayından serada süratli ıslah metoduyla 2 yılda yeni çeşitler elde edildi.
“Bazı çiftçilerimiz yüksek randıman aldı”
KMÜ Rektör Yardımcısı ve Mühendislik Fakültesi Biyomühendislik Kısım Lideri Prof. Dr. Nevzat Aydın, AA muhabirine, Türkiye’nin buğday genetik mirasında dünyanın en güçlü ülkelerinden biri olduğunu söyledi.
Duru Bulgur firmasıyla 2018’de başladıkları projede Ahmet buğdayının ıslahında yeni bir sistem olan süratli ıslah prosedürünü kullandıklarını anlatan Aydın, “Tohum geliştirme çalışmalarını çok kısa bir müddette süratli ıslah prosedürüyle başardık. Cet tohumu Ahmet buğdayını hem müdafaa altına alalım hem de mirasını gelecek jenerasyonlara aktaralım istedik. Çalışmalarımız laboratuvar ve üniversite kaidelerinde 2 yılda tamamlandı. İki yıl sonrasında da arazi çalışmalarına başladık. Geliştirdiğimiz tohumlar için üretim müsaadesi aldık. 2025’te tescil denemelerimizin sonuçları aşikâr olacak. Bu süreçte buğdayımızın tarla testleri, denemeleri çiftçiler tarafından üretimi gerçekleştirildi.” diye konuştu.
Duru Bulgur, tarafından yaklaşık 100 tonluk buğdayın bulgur yapıldığını belirten Aydın, tohumların bulgur etabında hoş koktuğunu, kullanıcı geri dönüşlerinin de memnuniyet verici olduğunu söyledi.
KMÜ’nün YÖK tarafından Bölgesel Kalkınma İhtisas Üniversitesi olarak görevlendirildiğini hatırlatan Aydın, endüstriyle yapılan iş birliklerini önemsediklerini vurguladı.
Aydın, buğdayın kuraklık kurallarında çok ülkü bir bitki olduğuna dikkati çekerek, şöyle devam etti:
“Ata tohumu Ahmet buğdayının genetik mirasının gelecek jenerasyonlara aktarılması, topraklarımızla tekrar buluşması büyük ehemmiyet taşıyor. 2 yıllık devirde başkan çiftçilerimizi tohumla buluşturduk. Yaklaşık 200 dekarlık alanda denemeler gerçekleştirildi. Bu sene 20 ton civarında sertifikalı tohumlukları başkan çiftçilere dağıtıldı, ekildi. Fabrikada bulgur testleri gerçekleştirildi. Umuyoruz ki katma kıymetli eserler ürettiğimizde besin dalına kıymetli katkılar sağlayabiliriz. İki yıldır çok şiddetli bir mevsim geçiriyoruz. Kimi çiftçilerimiz yüksek randıman aldı.”
“Küresel ısınmanın tesiri çok oldu”
Duru Bulgur Yöneticisi Emin Duru, buğday tohumlarının ekimde toprakla buluşması gerektiğini lakin iklim değişikliği nedeniyle ekim devrinin kasıma sarktığını lisana getirdi.
Ahmet buğdayının dışının kepeğinin ve karın yarığının az, buğdayın biraz daha topak yapıda olduğunu anlatan Duru, “Yüzyıllar evvel ekilen bir buğday çeşidi. ’45 günlük buğday’ diye de bilinir. Martta ekilse de yetişebilen bir buğday. Global ısınmanın ektisi çok oldu. Buğdayda artık kâfi randıman alınmıyor. Daha kısa müddetlerde soğukluk muhtaçlığı az olan buğdayların daha faydalı olacağını düşünüyoruz. Bu proje bu türlü başladı. Global ısınma ve kuraklığın konuşulduğu periyotta Ahmet buğdayının yararlı olacağını düşünüyoruz. Suyu ne kadar az kullanırsak geleceğe o kadar âlâ miras bırakmış oluruz.” dedi.
Merkeze bağlı Burunoba köyünde çiftçilik yapan Faruk Akdoğan da 2 yıldır Ahmet buğdayı ektiğini, dekardan 800 kilogram eser aldığını, Ahmet buğdayının öteki emsallerine nazaran daha yüksek fiyattan alındığını söyledi.