Ankara’da toplu taşımayı kullanan vatandaşlar, son aylarda kent içi trafikte yaşanan yoğunluğun azaltılması için sefer sıklığının artırılmasını, şoförler ise trafikte geçen süreyi kısaltacak tahlillerin bulunmasını talep ediyor.
TÜİK’in 2024 Ekim Ayı Motorlu Kara Taşıtları istatistiklerine nazaran, Ankara’da son üç yılda trafiğe kayıtlı araç sayısı 484 bin artarak 2 milyon 743 bin 498’e ulaştı.
Uzmanlara nazaran, bilhassa 6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş’ta meydana gelen sarsıntılardan etkilenenlerin bir kısmının daha inançlı olduğu için bu kenti tercih etmesi ve araç sayısındaki artış, nüfus yoğunluğunu çoğaltan etkenlerin ortasında yer alıyor.
Akademisyenler ve uzmanlar, sorunun tahlili için kapsamlı kentsel ulaşım ıslahatına gereksinim duyulduğu, vatandaşlar ise bilhassa mesai saatlerinin başlangıç ve bitişinde toplu taşıma seferlerinin daha da artırılması gerektiği görüşünü lisana getirdi.
“Sıkışıklık ücretlendirmesi” teklifi
ODTÜ İnşaat Mühendisliği Kısmı Ulaştırma Mühendisliği Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hediye Tüydeş Yaman, özel araç sahipliğinin süratle artmasının kentlerde değerli bir trafik sorunu oluşturduğunu söyledi.
Çözümün toplu taşıma altyapısının güçlendirilmesiyle sağlanabileceğine işaret eden Yaman, şunları kaydetti:
“Yurt dışında uygulanmasına karşın ülkemizde şimdi uygulaması olmayan tartışmalı bir bahis, özel araçlardan kent merkezine girişinde para alınması. Buna ‘sıkışıklık ücretlendirmesi’ diyoruz. Aslında burada herkesin özel aracını kullanma hakkı var ancak hepimiz birebir anda cazip koridorları kullanmaya kalkarsak koridorun kapasitesini aşıyoruz. Bu özel araçlarla birebir yolu kullanan toplu taşıma araçlarını da geciktiriyor.”
Prof. Dr. Yaman, özel araç kullanımını sınırlamak için cazip alternatiflerin sunulması ve toplu taşımanın maddi imkanları kısıtlı bireylerin tercih ettiği bir seçenek olduğu algısının kırılması gerektiğini vurguladı.
Gelişmekte olan ülkelerde özel araç sahipliğinin statü göstergesi olduğuna dikkati çeken Yaman, “Bunu değiştirebilmeniz için eğitim ve topluma gerçek bildirileri vermek değerli.” dedi.
“Sorun, ulaşım çizgilerinin Kızılay’dan geçmesi”
Şehir Plancıları Odası Şube Başkanı Ceren Gamze Yaşar da Ankara’da Kızılay’ın tüm ulaşım ağlarının merkezi olmasının trafik meselelerinin kökenini oluşturduğuna işaret etti.
Kızılay’ın etrafındaki bölgelerin ortasında direkt temas kurulamamasının ulaşım mühletini uzattığını belirten Yaşar, Ankara’nın raylı sistem haritasının Londra, Paris yahut Moskova üzere örümcek ağı desenine sahip olmadığını söyledi.
“Sorun, bütün ulaşım sınırlarının Kızılay’dan geçmek zorunda olmasından kaynaklanıyor.” diyen Yaşar, şu teklifte bulundu:
“Örneğin dolmuş, otobüs çizgilerinin, metro, Ankaray’ın hepsinin yalnızca Kızılay’dan geçiyor olması ve bunun dışında kendileriyle ilişkilenmemeleri, Ankara’daki ulaşım meselesinin temelini oluşturuyor. Kent büyürken yeni ilişkiler kurmalıydık.”
Yaman, trafik yoğunluğunun azaltılması için daha uygun maliyetli hafif raylı sistemler ve metrobüs üzere tahlillerin değerlendirilebileceğini lakin tüm bu projelerin verimli ve tesirli halde hayata geçirilebilmesi için öncelikle kentin üst ölçekli bir plana gereksinim duyduğunu tabir etti.
“Sorun yalnızca araç sayısına bağlı değil”
İnşaat Mühendisleri Odası Ankara Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi Alp Geyik de trafik problemlerinin sırf araç sayısına bağlanmamasının gerektiğini söyledi.
Avrupa Birliği ülkelerinde her 1000 şahsa 560 araba düştüğünü, Türkiye genelinde bu sayının 165, Ankara’da ise 322 olduğunu anlatan Geyik, buna karşılık Avrupa Birliği üyesi ülkelerde neredeyse trafik sıkıntısının yaşanmadığına dikkati çekti.
Geyik, 5 milyondan fazla nüfusa sahip bir kentte herkesin özel araç kullanarak ulaşımını sağlamak istemesinin, lokal idarelerin de bunu gerçekleştirmesinin mümkün olmadığını belirterek, “Sorunun tahlili, sağlıklı ve sürdürülebilir bir kentsel ulaşım sistemi.” dedi.
Farklı saatlerde yola çıkılmasını sağlayacak düzenleme
Trafik güvenliği alanında çalışmaları bulunan ODTÜ Psikoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bahar Öz de trafikteki birtakım şoförlerin kurallara uymamasının anlık sıkışıklıklara neden olabileceğini söz etti.
Trafikte yoğunluğu azaltacak tahlillerin bulunmasının, farklı disiplinlerin bir ortada çalışmasını gerektirdiğini lisana getiren Öz, şunları kaydetti:
“Trafik sisteminin, insanı merkez alarak inançlı, rahat ve sürdürülebilir ulaşımı destekleyecek biçimde planlanıp inşa edilmesinden, eğitim, kontrol, uygunlaştırma üzere uygulamalarla dinamikliğini ve güvenlik vurgusunu koruyan bir yapıya dönüşmesi gerekir. Bunu sağlayacak birtakım metotlar direkt trafik sistemine yönelikken kimi bölgelerde araç kısıtlaması yapmak yahut insanların iş ve okulları için farklı saatlerde yola çıkmasını sağlayacak düzenlemeler geliştirmek üzere dolaylı teknikler de uygulanabilir.”
Ulus Meydanı’nı trafiğe kapatma ve Atatürk Bulvarı aksını yer altına alma planı
Ankara Büyükşehir Belediyesi (ABB) Etüt ve Projeler Dairesi Başkanı Seçkin Aşıcı, başkentte kimi güzergahlarda artış gösteren trafik yoğunluğunun esas kaynağının sarsıntı nedeniyle gerçekleşen göç hareketleri olduğunu söyledi.
Akademisyenlerin, “şehir merkezlerine fiyatlandırmayla giriş yapılması” teklifini de pahalandıran Aşıcı, “Bir fiyatlandırma değil ancak bilhassa Tunalı Hilmi Caddesi ve Bahçelievler 7. Cadde üzere bölgelerde yayaların kullandığı kaldırım alanlarını genişletirken yolları bir ölçü daraltmayı planlıyoruz. Ayrıyeten bu alanlarda park eden araçlar için park fiyatı ödeme sistemini devreye sokmayı hedefliyoruz. Bu çalışmalarla araç yoğunluğunun azalmasını ve vatandaşların toplu taşımaya daha fazla yönelmesini sağlamayı amaçlıyoruz. Ulus’ta da bu doğrultuda bir meydan projesi üzerinde çalışıyoruz.”
ABB’nin trafik yoğunluğuna yönelik çalışmalarını anlatan Aşıcı, Ulus Meydanı’nı gün içinde trafiğe kapatma ve Atatürk Bulvarı aksını yer altına alma planlarının olduğunu, arkeolojik taramaların akabinde simülasyonlarla bu projelerin uygulanabilirliğini test edeceklerini vurguladı.
Metro sınırlarının uzatılmasına yönelik projelere de değinen Aşıcı, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ankara’da doğu-batı ekseninde olan toplu taşıma sınırlarında, metro çizgilerinde kuzey-güney tarafında Ostim metrosunu Beytepe metrosuna bağlayacak bir metrobüs yolunu yapmak, kuzey-güneyde de tabiri caizse bir kılçık sınırını da kente kazandırmak istiyoruz. Ulus ve Dikimevi Bölgesi’nden ulaşımı biraz sorunlu olan Siteler ve Karapürçek bölgesine hizmet verecek Plevne Caddesi, Samsun Yolu ve Karapürçek Bulvarı üzerinden metrobüs ve otobüs için ayrılmış bir yol projemiz devam ediyor.”
Kent genelindeki trafik yoğunluğunu azaltmak ve toplu taşıma kullanımını artırmak maksadıyla metro projelerine sürat verdiklerini anlatan Aşıcı, mevcut istasyonların otopark alanlarının genişletilmesi ile “Park Et-Devam Et” uygulamalarının destekleneceğini belirtti.
Özel araç şoförleri de toplu taşımayı yetersiz buluyor
Ankara’da özel araçla ulaşımını sağlayan kimi vatandaşlar da artan trafik ve yetersiz toplu taşımadan şikayet ediyor.
38 yaşındaki Murat Sarı, “Toplu taşımanın yetersiz olması, mecburen bizi araçla hareket etmeye zorluyor. Ben Pursaklar’da oturuyorum, iş yerine gitmek için iki vasıta kullanman gerekiyor.” diye konuştu.
Abdullah Can da ekseriyetle toplu taşımada yer olmadığı için aracını kullanmak zorunda olduğunu söyledi.
Muhammed Boşdurmaz ise toplu taşıma saatlerinin gideceği yere uymadığı için özel araç kullandığını söz etti.
81 yaşındaki Nazmi Sevim, toplu taşıma araçlarındaki yoğunluk nedeniyle ayakta seyahat etmek durumunda kaldığını belirtti.
30 yaşındaki Kübra Kuzudişli de “Balgat tarafına gidiyorum. Balgat, hem çok kalabalık hem de çok az sıklıkla otobüs geliyor. Her gün bir arbede yaşıyoruz.” dedi.
Otobüs seferlerinin sıklaştırılmasının gerektiğini düşünen 70 yaşındaki Satı Bayraktar da toplu taşıma için duraklarda uzun mühlet beklenmesinden şikayet etti.