Suriye’de 1963’de iktidara gelen Baas Partisinin 61 yıllık kanlı iktidarı, 2011’de özgürlük talebiyle başlayan halk hareketlerinin şiddetle bastırılmak istenmesiyle patlak veren iç savaşta, başşehir Şam’ın rejimin denetiminden çıkmasıyla çöktü.
Arap Sosyalist Baas Partisi Suriye’de 1963’te darbeyle iktidara geldi. 1970’de yılında parti içi darbeyle Beşşar Esed’in babası Hafız Esed iktidarı ele geçirerek, 1971’de Suriye Devlet Başkanı oldu.
Beşşar Esed ise, babasının vefatı üzerine 2000’de Baas rejiminin başına geçti.
Esed ve Baas iktidarı, rejim aykırısı kümelerin başşehir Şam’a girmesiyle sona erdi.
Suriye’de 2011 yılında özgürlük talebiyle halk hareketleri başlarken rejim kitlelere şiddet kullanarak müdahale etti.
Binlerce kişinin öldürüldüğü rejim müdahaleleri, süreci iç savaşa dönüştürdü.
Silahlı muhalif kümeler uzun bir çabaya girerken, rejim memleketler arası baskılara karşın sorunun diplomasi ve barışçıl yollardan tahliline yanaşmadı.
Suriye’de 27 Kasım’da ağırlaşan çatışmaların akabinde ülkede Halep, İdlib, Hama’dan başlayarak pek çok bölgede denetimi kaybetti.
Son olarak başşehir Şam’da halkın da sokaklara dökülmesiyle rejim güçleri, kamu kurumları ve sokaklardan çekilmeye başlarken rejim zıddı kümeler kent merkezinde denetimlerini artırdı.
61 yıllık kanlı Baas rejimi ve 53 yıllık Esad ailesi iktidarı sona ermiş oldu.
Çöken rejimin başbakanından açıklama
Beşşar Esed iktidarının Başbakanı Muhammed Gazi el-Celali, toplumsal medya hesabından paylaştığı görüntü iletisinde, “Suriye’de halkın seçeceği bir hükümetle çalışmaya hazır olduklarını ve her türlü takviyesi sağlamaya hazır olduklarını” belirtti.
Kamu mallarına ziyan verilmemesi davetinde bulunan Ululuğu, “Kimseye dokunmayacağını söyleyen ve bize elini uzatan muhaliflere elimizi uzatıyoruz.” dedi.
Celali, “Suriye tüm Suriyelilerin. Bu ülke olağan bir ülke olabilir, bu ülke komşularıyla ve dünyayla yeterli bağlantılar kurabilir. Bu tercih, Suriye halkının seçeceği idareye kalmış. Biz, seçilecek yeni idareyle işbirliğine hazırız. Onlara her türlü dayanağı sağlayıp devlet belgelerini kolay kolay onlara aktarmaya hazırız.” sözlerini kullandı.
Heyet Tahrir Şam lideri Ahmet eş-Şera’dan açıklama
Rejim aksisi silahlı küme Heyet Tahrir Şam’ın (HTŞ) lideri Ahmed eş-Şera (Ebu Muhammed el-Culani), toplumsal medyadan yaptığı açıklamada, Şam’da kamu kurumlarına yaklaşılmaması konusunda ikazda bulunarak, “Bu kurumlar resmen devredilene kadar eski Başbakanın nezareti altında kalacaktır.” dedi.
Şera, “Kamu kurumlarına yaklaşmak mutlaka yasaktır. Bu kurumlar, resmen devredilene kadar eski Başbakanın nezareti altında kalacaktır. Havaya ateş açılması da yasaktır.” tabirlerini kullandı.
Suriye’deki gelişmeler
Suriye’nin kuzeyindeki Halep ilinin batı kırsalında 27 Kasım’da Esed rejimi güçleriyle rejim aykırısı silahlı kümeler ortasında çatışma başlamıştı.
30 Kasım’da Halep’in merkezinin büyük kısmını rejim güçlerinden alan rejim zıddı kümeler, tıpkı gün tüm İdlib genelinde hakimiyet sağlamıştı. Kümeler, şiddetli çatışmaların akabinde 5 Aralık’ta Hama kent merkezini rejim güçlerinden almıştı.
Rejim aksisi kümeler, başşehir Şam’a açılan stratejik ehemmiyetteki Humus ilinin birtakım yerleşim yerlerini ele geçirerek burada ilerlemeye başlamıştı.
Suriye’nin Ürdün hududundaki Dera vilayetinde 6 Aralık’ta operasyon başlatan askeri muhalifler, çatışmaların akabinde vilayet merkezini rejim güçlerinden geri almıştı.
Ülkenin güneyindeki Suveyda vilayet genelinin tümü de 7 Aralık’ta muhalif kümelerin denetimine geçmişti. Birebir gün Kuneytra’daki mahallî muhalifler de vilayet merkezinin denetimini sağlamıştı.
Başkente açılan Humus vilayetinde de rejim aykırısı güçler, 7 Aralık’ta kent merkezine hakim olmuştu.
Şam’ın güneybatısında Esed rejimi güçlerine karşı ilerleyen kümeler 7 Aralık’ta başşehrin güney banliyölerine girmişti. Rejim güçleri de Şam’da Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve memleketler arası havalimanından çekilmişti.
Rejim aksisi silahlı kümelerin başşehre hakim olmaya başlamasıyla Esed rejimi 8 Aralık sabahı kısa müddette başşehrin tüm denetimini kaybetmişti.
Suriye Ulusal Ordusu’nun Halep kırsalında 1 Aralık’ta terör örgütü PKK/ YPG’ye karşı başlattığı Özgürlük Şafağı Operasyonu’nda ise Tel Rıfat ilçe merkezi, terörden kurtarılmıştı.